اگزاست فن

اگزاست فن، دستگاهی است که با همکاری پروانه، موتور، تسمه پولی، فلنچ موتور و چندین قطعه دیگر عملیات مکندگی و دمندگی و نهایتا تهویه هوای محیط را انجام میدهد. بدین صورت که با نصب اگزاست فن (Exhaust fan)، دو حالت «خارجسازی کامل هوای راکد» و «چرخانندگی هوا» بوجود می‌آید. چنانچه از اگزوز فن ها به عنوان خارج کننده‌ی هوا استفاده کنید، بایستی با راه اندازی دیگر سیستم‌های هواساز، در فکر جایگزینی هوای جدید (به جای هوای کهنه‌ی خارج شده) باشید.

ضمناَ اگزاست فن ها میتوانند به عنوان دستگاهی برای چرخاندن هوای فضای داخلی، مورد استفاده قرار گیرند. دراینصورت هوای راکد دریافت‌شده پس از تمیزسازی، دوباره از طریق کانالهای هواکش به محیط باز میگردند. از این تجهیزات در اماکن مختلف اعم از کارخانجات، کشتارگا‌ه‌ها، رستوران ها، مجتمعهای مسکونی، بیمارستان ها، سالنهای ورزشی و پارکینگهای عمومی میتوان استفاده کرد.

اگزاست فن چیست؟

اگزاست فن یک نوع هواکش صنعتی است که می تواند علاوه بر تخلیه هوای مرده و تزریق هوای تازه که به اصطلاح fresh air  گفته می شود، بمنظور تنظیم فشار هوای داخل سالن مورد استفاده قرار گیرد. متداول ترین دسته بندی هواکش‌های صنعتی مربوط به نوع مصرف آنها می‌باشد که شامل:

• اگزاست فن خانگی و
• صنعتی

می‌گردد. همانطور که می‌دانید در منزل شما مکان‌های خاصی وجود دارد که مستعد مشکلات ناشی از رطوبت موضعی هستند. از جمله آشپزخانه، حمام، اتاق لباسشویی و سونا (در صورت وجود). بخار ایجاد شده در اثر پخت و پز، آب گرم و خشک کن لباس می‌تواند تأثیر چشمگیری بر آب و هوای منزلتان بگذارد.

این رطوبت در صورت انباشته شدن، می‌تواند با ایجاد مشکلاتی مانند کپک روی دیوارها و سقف، تأثیر خود را نشان دهد. اگزاست فن یا هواکش صنعتی راهکاری ساده برای حل این مشکل است. چراکه این هواکشهای صنعتی (اگزوز فن)، از هرگونه انباشت هوای ساکن، آلوده، بخارشده و پررطوبت جلوگیری میکنند.

نحوه‌ کار اگزاست فن

اگزاست فن با مکش هوای گرم یا مرطوب از یک محیط، اجازه میدهد هوای تازه از جای دیگر (شاید از یک درب یا دریچه) وارد محیط شده و جایگزین هوای کهنه شود. هوای گرمی‌ که با استفاده از فن خروجی خارج می‌شود، از طریق سیستم کانال کشی کشیده شده و به بیرون رانده می‌شود. به‌دلیل تجمع بخار و رطوبت در حمام، آشپزخانه و فضاهای لاندری، این فن‌ها معمولاً در آن مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرند. هودهای موجود در بالای اجاق گازها یکی از انواع اگزاست فن‌ها هستند.

برخی از هواکشهای صنعتی از سنسورهایی استفاده می‌کنند که دارای امکان فعال شدن خودکار در صورت احساس بخار و رطوبت در اتاق هستند. معمولا در طراحی‌ها، هوای محیط ساختمان پس از طی مراحل مختلف فیلتراسیون، از هواسازها تامین شده و دوباره از طریق کانالهای اگزاست به محیط بازمیگردد. همچنین هوای تازه میتواند از طریق درب و پنجر‌ه‌ها نیز وارد محیط گردد و هوای کهنه‌ی موجود توسط فن تخلیه از محیط خارج شود. به‌بیان ساده‌تر میتوان گفت هوا گاه به طور کامل توسط اگزاست فن تهویه به محیط بیرون منتقل می‌شود. و یا با توجه به نوع طراحی و اهمیت کاهش مصرف انرژی، هوای خروجی توسط اگزاست فنها به سوی هواساز باز میگردد. معمولا در اینگونه موارد از فن تخلیه که خود دارای سیستم فیلتراسیون باشد، استفاده میشود.

تهویه مطبوع و کاربرد اگزاست فن

تهویه مطبوع به فرآیندی گفته میشود که روی هوا صورت میگیرد تا بتوانیم شرایط هوای محل مورد نظر را برای:

• زندگی آسوده،
• راحت کار کردن نیروهای انسانی
• یا انجام بی‌دغدغه‌ی عملیات صنعتی،

مطلوب و بهداشتی نماییم. تهویه مطبوع که بوسیله تجهیزات و دستگاههای مختلف صورت می پذیرد، شرایط هوای محیط را طبق روشهای خاصی به دما و رطوبت مد نظر ما میرسانند. در این میان انواع فن دمنده و اگزاست فن تهویه به عنوان یکی از مهمترین تجهیزات و دستگاه‌های تهویه مطبوع، نقش بسزایی را ایفا میکنند و به نوعی قلب تپنده تجهیزات تهویه مطبوع به‌شمار می‌روند.

از آنجایی که این فن‌ها در مکان‌های کوچکتر مؤثرتر هستند، فنی که توانایی جابجایی و حرکت هوای تقریباً 2 متر مکعب در ثانیه را دارد، معمولاً تهویه کافی را فراهم می‌کند. برای مناطق بزرگتر، سیستم تهویه بزرگتر می‌تواند مناسب‌تر باشد.
اثربخشی فن‌های اگزاست یا همان فنهای مکنده، به اندازه اتاق یا مکان مورد نظر و میزان جریان هوای لازم برای آن منطقه بستگی دارد. به‌عنوان مثال، حمام بدون دوش تقریباً به هشت بار تهویه و تغییر هوا در یک ساعت نیاز دارد. اما حمام با دوش ممکن است به 20 بار تهویه و تغییر هوا در ساعت نیاز داشته باشد.

انواع هواکش صنعتی

هواکشهای صنعتی در سه تیپ سقفی، آکسیال و یوتیلیتی طراحی و تولید می گردند. بلحاظ مکانیزم، اگزاست فن‌ها می‌توانند دارای فن آکسیال و یا سانتریفیوژ باشند. ضمناَ فن‌ها معمولاً یک طرفه یا فوروارد هستند. به‌طور خلاصه انواع اگزاست فن‌ها به لحاظ شکل تولید عبارتند از:

• سانتریفیوژ
• آکسیال
• اگزاست فن سانتریفیوژ بکوارد
• سانتریفیوژ فوروارد
• اگزوز فن پنجره‌ای
• Exhaust fan حلزونی

اگزوز فن سقفی

مدل اگزاست فن سقفی یا «Rooftop Exhaust Fan»، دستگاهیست که بر روی سقف فضاهای درونی ساختمان قرار میگیرد. هواکش‌های صنعتی که بر روی اجاق‌ها تعبیه میشوند، گونه ای از اگزاست فنهای سقفی محسوب میشوند. بدلیل قرارگیری و تمرکز نقطه‌ای، شیوه‌ی تخلیه هوا در این مدلها بصورت موضعی می‌باشد.

نکته: مصرف برق در این دستگاه‌ها بسیار بهینه است.

اگزاست فن پشت بامی

همانگونه که از اسمشان پیداست، اگزاست فن یوتیلیتی (Utility Exhaust Fan) یا پشت بامی، بر روی محیط خارجی ساختمانها و بامها استقرار می‌یابند. بنابراین با توجه به اتصال کانالهای هوای مختلف به اگزوز فن یوتیلیتی، شیوه‌ی تخلیه هوای این دستگاه‌ها به هر 2 صورت:

• موضعی؛ و
• سرتاسری

خواهد بود. اگرچه که تخلیه‌ی هوای موضعی در قیاس با تخلیه‌های سراسری دارای مزیت بیشتریست. زیرا هوای راکد پیش از پخش‌شدن، بصورت آنی به کانالهای خروجی مکش پیدا میکند. تعبیه‌ی داکتها برای اگزاست فن‌های پشت بامی، کاملاَ ضروریست.

فن‌های تهویه قارچی یوتیلیتی

در رابطه با اگزاست فنهای قارچی، میتوان به نکات زیر اشاره داشت:

• شکل ساختاری این فنهای تهویه، شبیه به قارچ است. به‌همین علت همواره مقداری از فضا در اطراف محل نصب فنهای قارچی، پرت میشود.
• محل نصب این تجهیزات در پشت بام‌هاست و دارای داکت می‌باشند. (زیرمجموعه ای از مدلهای یوتیلیتی بشمار می‌روند)
• حجم تخلیه هوا در اگزاست فن قارچی یوتیلیتی، در حدود 200 تا 32.000 مترمکعب/ساعت است.
• با گسترش زیرمجموعه‌های فنهای آکسیال و سانتریفیوژ، امروزه استفاده از مدلهای قارچی چندان رایج نیست.

انواع اگزاست فن بر اساس کاربرد

هواکشهای صنعتی بلحاظ نوع کاربرد، خود به شش دسته اصلی تقسیم بندی می شوند:

1. صنایع پتروشیمی و پالایشگا‌ه‌های نفت، غالباَ میزبان اگزاست فن ضد انفجار هستند که بنا به شرایط حساس این کاربری‌ها، نصب میشوند. (هواکشهای صنعتی اف 300 (F300))
2. فن‌های اگزاست گلخانه ای که جهت تهویه هوای گلخانه مورد استفاده قرار می گیرند. اینگونه مدلها بواسطه استفاده از یک فیلتر هپا، مانع از تخلیه کامل دی اکسید کربن می‌گردد. قیمت اگزاست فن گلخانه ای به همین دلیل بسیار بالاست. به‌ازای هر 100 مترمکعب از فضای گلخانه، نیاز به نصب 4 عدد از این مدل فن ها می‌باشد. دقت نمائید برای مدلهای گلخانه ای، استفاده از رنگ اپوکسی ضروری نمی باشد. چراکه پره آن از آلومید بوده و اکسید نمی شود.
3. اگزاست فن آتش نشانی تنها فنی است که دارای فشار مثبت می‌باشد. به این مفهوم که فشار هوای ورودی به هوای خروجی غلبه می کند و بیش از 0/58 پاسکال نمی‌باشد.
4. اگزوز فن فارم قارچ که مخصوص محیط‌های کشت قارچ می‌باشد. به آن در اصطلاح عامیانه هواساز فارم قارچ گفته میشود. تقریباَ به ازای هر 100 مترمکعب، 1 دستگاه فن مورد نیاز خواهد بود. در این مدل از فن ها باید حتما پروانه دستگاه را با سه لایه رنگ اپوکسی رنگ آمیزی نمود. چرا که درصد رطوبت در سالن قارچ بالای 70% میباشد.
5. اگزاست فن بیمارستانی که در بخشهای CPR و سردخانه بیمارستان مورد استفاده قرار می گیرد. کانالهای فنها در بیمارستان، ارتباط مستقیمی با اتاقهای هواساز نیز دارند.
6. فن مکنده پارکینگ عمومی (شوتینگ رادیالی) 

اگزاست فن تهویه اکسیال یا محوری

اگزاست فن تهویه محوری یا اکسیال به فن‌هایی گفته می‌شود که جریان خروجی هوا یا گاز در راستای محورگردش fan می‌باشد. از این مدل فن تهویه معمولا برای کاربریهای تک جهته همانند:

• ورود و خروج هوا یا گاز از یک محیط به محیط دیگر و
• جهت جابجایی حجم بالای هوا زمانی که فشار استاتیکی کمتری وجود داشته باشد،

استفاده میگردد. این فن تخلیه عموما به دلیل فشار استاتیک پایین، در مکانهایی که آلودگی بالا میباشد کاربرد ندارد. به‌این دلیل که تخلیه‌ی هوای ساکن توسط اگزاست فن آکسیال همراه با فشار و پرتاب باد پایین است. بنابراین در سیستم‌های هوادهی با مسیرها یا کانال‌های طولانی، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. پیشنهاد میگردد درچنین مواردی از فن تهویه سانتریفیوژ استفاده شود).

در ادامه برخی از زیرمجموعه‌های اگزاست فن‌های محوری را از نظر خواهیم گذراند.

اگزاست فن محوری تیوب

باتوجه به گردش مداوم و مرتب فنهای محوری آکسیال (Tube Axial)، میزان تخلیه‌ی هوا در این اگزاست فن ها با فشارهای بیشتری همراه است. میزان ظرفیت تخلیه هوا در هواکشهای صنعتی تیوب آکسیال، در حدود 45 تا 75هزار متر مکعب است.

اگزوز فن‌های آکسیال پره ملخ

فشار خارجسازی هواهای راکد در اگزوز فن پره ملخی، به مراتب کمتر از اگزاست فن تیوب محوری است. اگرچه میزان راندمان این مدلها تقریباَ کم است. ولی گزینه‌ی مناسبی برای تخلیه جریانهای حجیم گاز بشمار میروند.

فن تهویه آکسیال وین

بواسطه‌ی تغییر در انرژی جنبشی جریان به حالت فشار یکنواخت و گردش مرتب پره‌ها، میزان تخلیه هوای راکد در این دستگاه‌ها یکنواخت‌تر است. گونه‌های اگزاست فن محوری وین به‌لطف تعبیه‌ی چندین تیغه در خروجی‌های خود، شرایط تخلیه‌ی مناسبی را بوجود می‌آورند. (با اینحال دارای ظاهر نسبتاَ ساده و حجم کوچکی هستند)

کاربردهای هواکش صنعتی اکسیال

اگزاست فن تهویه اکسیال (محوری) در سطح وسیعی در کندانسورها، اواپراتورها و خشک کن مورد استفاده قرار میگیرد. درضمن از این فن می توان برای خنک سازی محیطهای مختلف از جمله کارگا‌ه‌های تولیدی، پرورش طیور، گلخانه‌ها و صنایع کشاورزی استفاده نمود. البته این فن تهویه محوری کاربردهای دیگری نیز دارد که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• برج خنک کننده
• تونلهای باد
• صنایع کشتی سازی.

اجزای تشکیل دهنده اگزاست فن تهویه اکسیال

• هاب: قسمتی از اگزاست فن تهویه میباشد که از یک سو به شفت انتقال قدرت متصل به الکتروموتور، متصل می گردد. و از سوی دیگر پر‌ه‌های فن در این بخش ثابت می‌شوند.
• پره: وظیفه جریان دادن هوا را بر عهده دارد و معمولا این تیغه‌ها با مقطع ایرودینامیکی ایروفویل تولید می‌شوند.
• الکتروموتور: وظیفه‌ی انتقال قدرت و به حرکت درآوردن پر‌ه‌ها را به عهده دارد. انتقال قدرت در فن به دو صورت کوبل مستقیم و پولی تسمه میباشد.
• توری یا سبد محافظ: قسمتی از اگزاست فن تهویه اکسیال که جهت محافظت از پر‌ه‌ها و جلوگیری از ورود اجسام بزرگ به دهنه ورودی و خروجی فن، نصب میگردد.
• قاب: بدنه اصلی دستگاه میباشد که قطعات دیگر برروی آن سوار میشوند. درواقع از طریق آن هواکش صنعتی را میتوان در محل مورد نظر نصب کرد.

ویژگیهای اگزاست تهویه اکسیال

1. کلاس عایق حرارتی موتور فن تهویه محوری از نوع F , B میباشد و کلاس حفاظتی آن IP54 , IP55 میباشد.
2. حرارت محیطی فن تهویه محوری از 30 درجه سانتیگراد تا 60 درجه سانتیگراد میباشد.
3. اگزاست محوری توانایی جابجایی هوا در جهت محور موتور را داراست.
4. در مواقعی که فشار استاتیک خیلی کم باشد، فن تهویه محوری بهترین انتخاب جهت تخلیه هوا میباشد.
5. جهت صدای کمتر و مصرف پایین‌تر برق از موتورهای با دور 1400 و 900 دور بر دقیقه در اگزاست تهویه محوری استفاده میگردد. (Exhaust fan آکسیال بطور کلی آلودگی صوتی پایینی دارد)
6. قطعات اگزاست فن صنعتی از ورق فولاد و آلومینیم درست شده و در کارخانه‌های بزرگ کاربرد دارد.
7. وزن کم و نصب آسانی داشته و به لطف عمر نسبتا زیاد، نگهداری آن کم‌هزینه است.
8. مانایی بالایی دارند.

میزان تخلیه هوا در فن تهویه اکسیال به موارد زیر بستگی دارد:

• دور موتور
• شکل پروانه و زاویه پره
• قطر پروانه
• تعداد پر‌ه‌ها

اگزاست فن پروانه سانتریفیوژ

اگزاست فن سانتریفیوژ یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم مدیریت هوای هر ساختمان است. این دستگاه‌ها حجم و سرعت هوای دریافتی را افزایش می‌دهند و بیشترین میزان کنترل را درساختمان و تأسیسات (چه کم ظرفیت و چه با ظرفیت بالا)، برایتان فراهم می‌کند. فن تهویه سانتریفیوژ رایج‌ترین نوع هواکشهای صنعتی در صنعت HVAC است که برای جابجایی یا تخلیه:

• گازها،
• آلایند‌ه‌های محیطی،
• گرد و غبار
• و سایر ذرات موجود در محیط،

نصب و استفاده میگردد. البته باید توجه داشته باشيد که فن تهویه اکسيال، امکان جابجايي حجم بيش‌تری از هوا را نسبت به فن سانتریفیوژ دارا میباشد. بطورکلی برای مواقعی که نیاز به رانش هوا نباشد و همچنین فشار استاتیکی کمتری وجود داشته باشد از مدل اکسیال استفاده می‌گردد.

انواع اگزاست فن سانتریفیوژ يا استوانه ای برای تأمين فشار رانش هوا در کانال‌های هوا رسانی به‌کار می‌روند. ولی نسبت به نوع اکسیال، قدرت جابجايی حجم هوای کم‌تری دارند. هنگامی که هوارسانی از طریق کانال انجام می‌شود، بهترست از فن تهویه با پروانه سانتریفیوژ استفاده گردد.

انواع اگزاست فن سانتریفیوژ یا گریز از مرکز

1. اگزاست فن با پروانه فوروارد (خم به جلو): پره‌ها در این نوع فن سانتریفیوژ، رو به جلو و در جهت چرخش پروانه هستند. تعداد پره‌های این مدل در مقایسه با پر‌ه‌های سانتریفیوژ خم به عقب و شعاعی، بیشتر است. توان واقعی در این فن‌ تهویه، معمولاَ بیشتر از توان محاسبه شده می‌باشد. گونه‌های اگزاست فن‌ سانتریفیوژ با پر‌ه‌های فوروارد، بیشتر در صنایع تهویه مطبوع و تهویه‌ی برج‌های اداری و مسکونی استفاده میشوند.
2. اگزاست فن با پروانه بکوارد (خم به عقب): در این نوع فن سانتریفیوژ، پر‌ه‌ها رو به عقب و در جهت مخالف چرخش پروانه استقرار دارند. بازدهی مدلهای سانتریفیوژی بکوارد، از فن‌های با پروانه خم به جلو بیشتر است و صدای کمتری نیز تولید می‌کنند. (توان واقعی با توان محاسباتی برابر است)
3. فن تهویه سانتریفیوژ پروانه شعاعی: پروانه‌های شعاعی نصب شده بر روی این دستگاه‌ها، فشارهایی بالایی را بوجود می‌آورند. فلذا بمنظور تخلیه‌ی ذره‌های گسترده‌ی معلق در هوا در کارخانجات صنعتی، مورد استفاده قرار میگیرند. حجم فضاهای کارخانه‌های صنعتی بسیار زیاد است. به‌همین علت با توجه به کانالهای هوارسانی طویل، اگزاستهای سانتریفیوژ با پروانه شعاعی گزینه‌ی مناسبی محسوب میشوند.

اگزاست فن رادیال سانتریفیوژ

هواکش صنعتی سانتریفیوژ رادیال، پس از مدلهای دوبل دارای بیشترین ظرفیت هوادهی می‌باشد. بطوریکه ظرفیت تخلیه هوای آن در حدود 245هزار متر مکعب/ساعت تخمین زده میشود. درسوی مقابل، میزان تحمل فشار در اگزاست فن سانتریفیوژ رادیال در حدود 11 پاسکال است که قابل‌توجه می‌باشد. تعبیه‌ی پروانه‌های شعاعی برای فنهای رادیال (چرخشهای منظم‌تر)، یکی از دلایل فشار پذیری بیشتر آنهاست. همانند مدلهای دوبل، اگزاست فنهای رادیال سانتریفیوژ نیز برای استفاده در:

• محیطهای صنعتی حجیم و مملو از ذرات معلق و آلاینده‌ها
• کاربریهای مرتبط با اسید،
• فضاهای شدیداَ گرم و یا دارای انباشت رطوبت،

انتخابی ایده آل هستند.

نکته: چنانچه با فشار عملیاتی بیشتری برای تخلیه هوا مواجه هستید، به سراغ خرید اگزاستهای سانتریفیوژ فشار بالا بروید.

اگزوز فن تهویه سانتریفیوژ دوبل

بدلیل بهره گیری از هر دو پروانه بکوارد و فوروارد، اگزاست فن سانتریفیوژ دوبل دارای ظرفیت هوادهی و تخلیه 400هزار متر مکعبی بر ساعت می‌باشد. در نتیجه بعنوان پرظرفیت ترین مدل فنهای تهویه سانتریفیوژی در زمینه‌ی تخلیه هوا، شناخته میشود. البته بیاد داشته باشید که تنها برای فشارهای تا 4 پاسکال مناسب می‌باشند. اگزاست فن سانتریفیوژ دبل، بلحاظ کاربرد دارای سه ویژگی فوق العاده است:

1. گزینه‌ای عالی برای کارخانه‌هایی با فضاهای فیزیکی بزرگ محسوب میشود.
2. بمنظور بکارگیری در محیطهای صنعتی با حجم آلایندگی بالا، مناسب بشمار می‌آیند.
3. چنانچه با انواع شرایط عملیاتی در فضاهای پررطوبت، بسیار گرم و اسیدی روبرو باشید، بدون نگرانی از اگزاست فن سانتریفیوژی دوبل استفاده نمایید.

قیمت اگزاست فن

مشخص سازی قیمت اگزاست فن به عوامل متعددی بستگی دارد. یک دستگاه هواکش صنعتی اعم از دمنده یا پشت بامی ‌که می‌تواند از نوع محوری یا سانتریفیوژ باشد، دارای قطعاتی است که با توجه به متریال بکار رفته در ساخت آن، هریک از این اجزا می‌توانند تأثیر مستقیم بر قیمت اگزاست فن داشته باشند. موارد زیر عوامل اصلی تأثیر گذار در قیمت هواکش‌های صنعتی ‌هستند:

• جنس ورق بدنه و حلزونی که بالاترین قیمت آن مربوط با جنس استیل می‌باشد.
• نوع هواکش صنعتی. (قیمت اگزاست فن محوری، سانتریفیوژی، دیواری، سقفی و سایر مدلها)
• جنس، ابعاد و نوع پروانه که وابسته به محل نصب می‌تواند از پلی اتیلن، PVC و یا استیل باشد.
• برند الکترموتور بکاررفته. (ساده، ضدانفجار و…)
• آپشن‌های به کار رفته در تولید اگزاست فن
• بک‌وارد یا فوروارد بودن هواکش صنعتی سانتریفیوژ
• کم/یا زیاد بودن سر و صداهای دستگاه و مقدار بالانس مکانیکی اگزوز فن.
• مدل انتقال نیروها بصورت direct کوپل، تسمه‌بولی و غیره.

توصیه میشود جهت دریافت قیمت به‌روز و کسب اطلاع از شرایط خرید اگزاست فن، بامشاوران مجرب گروه صنعتی ناب تماس بگیرید.

از عوامل تاثیرگذار در تعیین قیمت اگزاست فن ها می توان به مدل اگزاست فن، ضخامت ورق به کار رفته،  قدرت الکتروموتور و… اشاره کرد.

به طور کلی قیمت هواکش ها را به صورت زیر می توان دسته بندی کرد.