برخی افراد معتقدند که در صورت استفاده از سیستم سختی گیر ، علاوه بر دست‌یابی به آبی سختی‌گیری شده، آبی فاقد سایر محتویات خطرناک نظیر مواد شیمیایی، کلر و … خواهند داشت؛ اما حقیقت این است که این سیستم از نظر خلوص هیچ‌گونه تاثیری بر کیفیت آب نخواهد داشت.
برخی دیگر معتقدند که استفاده از فیلتر تصفیه آب انتخاب بسیار مناسبی برای حل مشکلات ناشی از سختی آب است. این دیدگاه نیز به صورت کامل موردقبول نیست.
همانطور که از جملات فوق به نظر می‌رسد، انتخاب میان فیلتر تصفیه آب و سختی‌گیر موضوعی است که نیاز به بررسی بیشتر دارد. بنابراین در این مقاله سعی داریم تفاوت میان فیلتر تصفیه آب و سختی گیر را بیان کرده و ببینیم در چه شرایطی، کدام یک از این سیستم‌های تصفیه آب انتخاب هوشمندانه‌تری است.
سختی‌گیر آب توسط فرآیند تبادل یونی، یون‌های کلسیم و منیزیم (یون‌های اصلی ایجادکننده سختی آب) را از آب حذف می‌کند. وقتی آب وارد مخزن حاوی املاح معدنی می‌شود، از بستر دانه‌های کروی شکلی به نام رزین عبور می‌کند. رزین عموما از مواد پلیمری به نام پلی‌استایرن ساخته شده که توسط یون سدیم، باردار شده‌اند. دانه‌های رزین بار منفی داشته و یون‌های کلسیم و منیزیم حاوی بار مثبتند. چون بارهای مخالف یکدیگر را جذب می‌کنند، بخش منفی مواد معدنی موجود در آب به بخش مثبت رزین جذب می‌شود.
با عبور آب سخت از بستر رزین، عوامل سختی آب به رزین جذب شده و بدین شکل از آب حذف می‌شوند. با جذب این یون‌ها، یون‌های سدیم موجود در سطح رزین در آب آزاد می‌شوند. بنابراین با این فرآیند آب به طور کامل سختی‌گیری شده و آب نرم در لوله‌ها جریان می‌یابد.
اجزای دستگاه سختی گیر
یک سیستم سختی‌گیر رزینی از سه بخش اصلی تشکیل می‌شود؛ یک شیر کنترلی، یک مخزن برای نگهداری رزین و یک مخزن آب نمک. این سه جز در کنار هم به حذف عوامل سختی آب پرداخته، جریان آب عبوری را کنترل کرده و به صورت دوره‌ای طی فرآیند احیا، سیستم را تمیز می‌کنند.
مخزن نگهداری رزین و شیر
در دستگاه تصفیه آب رزینی، سختی آب در این مخزن از بین می‌رود. آب با ورود به این مخزن از بستر رزین‌های موجود در آن عبور کرده، سختی‌گیری شده و یون‌های کلسیم و منیزیم حذف شده در آن باقی می‌مانند.
شیر وظیفه اندازه‌گیری میزان جریان عبور آب از مخزن را به عهده دارد. این شیر بسته به مدل آن میتواند بر اساس حجم عبور آب و یا زمان عبور آب کار کند. با عبور آب سخت از بستر رزین، رفته رفته رزین‌های موجود در بستر از یون‌های منیزیم و کلسیم اشباع شده و سختی‌گیری از آب دشوارتر و در مدت زمان بیشتری صورت می‌گیرد.
شیر سختی‌گیر با اندازه گیری میزان عبور آب و یا زمان کارکرد دستگاه، زمان شروع عملیات احیا را تشخیص داده و این فرآیند را آغاز می‌کند. با توجه به نحوه کارکرد شیر ، این شیر بر اساس پارامترهای مختلفی مانند میزان سختی آب ورودی، حجم آب عبوری از بستر ، تعداد افراد استفاده‌کننده از آب تصفیه‌شده و … قابل برنامه‌ریزی است که این عمل باید توسط اپراتور تصفیه آب و در هنگام نصب سیستم انجام شود.
مخزن آب نمک
مخزن آب نمک معمولا یک مخزن پلی اتیلنی است که نسبت به مخزن نگهداری رزین ارتفاع کمتری داشته و در آن محلول بسیار غلیظی از آب و نمک قرار می‌گیرد. شیر دستگاه با شروع عملیات احیا از این محلول بسیار غلیظ استفاده کرده و رزین‌ها را احیا می‌کند تا مجددا توانایی آنها در حذف سختی آب افزایش یابد.
اجزای تشکیل دهنده دستگاه آب شیرین کن
یک دستگاه تصفیه آب میتواند از نوع دستگاه آب شیرین کن صنعتی یا نوع خانگی آن باشد. در این بخش نوع خانگی آن مورد بررسی قرار داده شده است.
1- فیلتر رسوب‌گیر الیافی PP
این فیلتر ذرات معلق موجود در آب نظیر گل‌ولای را تا ابعاد ۱ میکرون از آب جدا می‌کند و از الیاف پلیمری پلی‌پروپیلن ساخته شده است.
2- فیلتر کربن اکتیو گرانوله (GAC)
فیلتر کربن اکتیو (UDF) وظیفه حذف فلزات سنگین و گازهای محلول در آب نظیر کلر را بر عهده دارد و از زغال پوسته نارگیل ساخته شده است.
3- فیلتر کربن بلاک (CTO)
سومین فیلتر دستگاه تصفیه آب خانگی PRO مکمل فیلتر مرحله دوم دستگاه بوده که رنگ، بو و طعم نامطبوع آب را از بین می‌برد. این فیلتر نیز از زغال پوسته نارگیل ساخته شده است.
4- فیلتر ممبران اسمز معکوس (RO)
فیلتر ممبران اسمز معکوس (RO) دستگاه تصفیه آب خانگی PRO، ذراتی با ابعاد حداقل ۰٫۰۰۰۱ میکرون را از آب حذف می‌کند و بنابراین قادر است انواع یون‌های چند ظرفیتی و تک ظرفیتی نظیر نمک‌ها و همچنین نیترات و نیتریت را از آب حذف کند. آلودگی‌های باکتریایی نیز توسط این فیلتر از آب حذف می‌شوند.
5-فیلتر پست کربن (T33)
این فیلتر وظیفه تصفیه نهایی آب با دقت بالاتر برای حذف آلودگی‌های آلی باقیمانده احتمالی و نیز اصلاح تغییر احتمالی مزه آب در صورت ذخیره طولانی‌مدت در مخزن ذخیره را بر عهده داشته و از زغال پوسته نارگیل ساخته شده است.
6- فیلتر آلکالاین (ORP)
فیلتر قلیایی دستگاه تصفیه آب خانگی شش مرحله‌ای ، املاح مورد نیاز بدن انسان را با نسبت‌های مناسب به آب افزوده و میزان اکسیژن محلول در آن را افزایش داده که منجر به افزایش خاصیت قلیایی آب شده و خواص آب خروجی از دستگاه را مشابه آب‌های معدنی چشمه‌های طبیعی می‌کند.
آیا سختی‌گیر، آب را فیلتر و تصفیه می‌کند؟
استفاده از آب سخت خطر چندانی برای سلامتی افراد ندارد و چه بسا به دلیل وجود مواد معدنی در آن میتواند برای بدن مفید نیز باشد. به همین دلیل هدف استفاده از سختی‌گیر حذف آلودگی‌های موجود در آب لوله‌کشی شهری نیست. می‌توان گفت که تنها دلیل استفاده از آن جلوگیری از ایجاد رسوب در سیستم لوله‌کشی است.
در مطالب گذشته نیز بیان شد که سیستم سختی‌گیر با استفاده از یک بستر از جنس رزین کاتیونی که به وسیله آب نمک احیا می‌شود میتواند کلسیم، منیزیم و سایر یون‌های ایجادکننده سختی آب را از بین ببرد. استفاده از این سیستم ضمن کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری باعث افزایش طول عمر و بازدهی بیشتر سیستم لوله‌کشی، آبگرمکن‌ها، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی و … می‌شود.
سختی‌گیری یک سیستم تصفیه آب ورودی ساختمان محسوب می‌شود که در ورودی ساختمان نصب شده و سختی تمام آب ورودی به ساختمان را از بین می‌برد. برای پاسخ به سوالی که در ابتدا مطرح شد باید گفت که “بله” سختی‌گیر آب را فیلتر و تصفیه می‌کند، اما تنها چیزی که از آب حذف می‌کند، سختی آب است و بر روی سایر محتویات موجود در آب نظیر میکروارگانیسم‌ها، فلزات سنگین، کلر و سایر مواد شیمیایی تاثیری ندارد. خلاصه مطالب بیان‌شده در جدول زیر آمده است:
محتویات آب حذف می شود یا خیر ؟
ذرات معلق تاثیر اندکی دارد اما ممکن است سبب آسیب رساندن به سیستم شود
سختی آب بله
بو و مزه خیر
کلر خیر
مواد شیمیایی خیر
فلزات سنگین خیر
میکروارگانیسم‌ها خیر
آهن تاثیر اندکی دارد اما ممکن است سبب آسیب رساندن به سیستم شود.
آیا فیلتر تصفیه آب، سختی آب را از بین می‌برد؟
در پاسخ به سوال فوق باید گفت که فیلتر تصفیه آب بسته به انواع آن میتواند بر روی سختی آب تاثیر داشته و یا نداشته باشد. برای مثال هنگامی که راجع به ناخالصی‌هایی نظیر مواد شیمیایی، فلزات سنگین، آفت‌کش‌ها و … نگرانی وجود داشته باشد، انتخاب یک فیلتر تصفیه آب، انتخاب هوشمندانه‌تری است.
فیلتر تصفیه آب انواع مختلفی دارد که می‌توان به فیلتر ممبران اسمز معکوس ، فیلتر کربن اکتیو ، فیلترهای میکرونی و … اشاره کرد. بسته به نوع فیلتری که انتخاب می‌شود، ناخالصی‌ها طی فرآیندهای مختلفی نظیر جذب سطحی، تبادل یونی و یا بر اساس اندازه ذرات و … از آب حذف می‌شوند و پس از مدتی با انجام عملیات احیای فیلتر، تعویض فیلتر ،از طریق مسیر پساب به صورت کامل از دستگاه تصفیه آب خارج می‌شوند. در جدول زیر خلاصه مطالب بیان‌شده راجع به فیلتر تصفیه آب آمده است:
محتویات آب حذف می‌شود یا خیر؟
ذرات معلق بله
سختی آب تقریبا حذف می‌شود اما سبب گرفتگی فیلتر می‌شود.
بو و مزه بله (فیلتر کربن اکتیو)
کلر بله (فیلتر کربن اکتیو)
مواد شیمیایی بله (فیلتر کربن اکتیو یا اسمز معکوس)
فلزات سنگین بله (فیلتر کربن اکتیو یا اسمز معکوس)
میکروارگانیسم‌ها بله (فیلتر UV یا اسمز معکوس)
آهن بله
انتخاب میان فیلتر تصفیه آب یا سختی‌گیر آب
برخلاف سیستم سختی‌گیر آب که عمدتا در ورودی ساختمان نصب می‌شود، سیستم‌های فیلتراسیون آب در محل استفاده نصب می‌شوند نظیر زیر سینک آشپزخانه و یا روی شیر برداشت آب. هدف از این کار این است که آب برای استفاده مشخصی که مربوط به همان مکان استفاده است، تصفیه شود.
این موضوع سبب می‌شود که عموما فیلتر تصفیه آب قیمت و ابعاد کمتری نسبت به سختی‌گیر داشته باشد. باید گفت که هر سختی‌گیر یک سیستم فیلتراسیون و تصفیه آب محسوب می‌شود اما هر فیلتر تصفیه آب یک سختی‌گیر نیست.
انتخاب صحیح فیلتر تصفیه آب یا سیستم سختی‌گیر بستگی به کیفیت آبی که قرار است تصفیه شود و نیز هدف ما از تصفیه آب دارد. اگر آب محتوی مقادیر زیادی کلسیم و منیزیم باشد قطعا با مشکل سختی آب روبرو خواهیم بود و نیاز به خرید سختی‌گیر وجود خواهد داشت.
اگر آب حاوی مواد شیمیایی و یا آلودگی‌های میکروبی باشد بهتر است که از یک فیلتر تصفیه آب استفاده شود. بنابراین می‌توان گفت که سختی‌گیر آب از تاسیسات شما مراقبت می‌کند و فیلتر تصفیه آب از سلامتی شما.