به آن کربنات سدیم و سودا اش نیز گفته می شود، یکی از مهم ترین و پرکاربرد ترین مواد شیمیایی است که در صنعت استفاده می شود و کاربردهای فراوانی دارد. اصلی ترین مورد استفاده از سدیم کربنات در صنعت شیشه سازی است. این ماده با حرارت دیدن در دماهای بالا و ترکیب با ماسه، بعد از سرد شدن تبدیل به شیشه می شود.
فرمول شیمیایی سدیم کربنات Na2Co3 است و ماده ای جامد به رنگ سفید یا بی رنگ می باشد. این ماده همچنین یک باز نسبتا قوی به شمار می آید و کاربردهای زیادی دارد. کربنات سدیم هم به شکل کریستال و هم به شکل پودر وجود دارد.
انواع سدیم کربنات
سنگین:
این نوع از سنگ ترون تهیه شده است و در صنعت شیشه سازی، صنایع شیمیایی، تصفیه آب، تولید صابون و کاغذ سازی از آن استفاده می شود. کربنات سدیم سنگین بیشتر به صورت جامد مورد استفاده قرار می گیرد.
سبک:
این نوع دارای 0.5 درصد سدیم کلرید است و به عنوان تنظیم کننده PH در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.
تفاوت اصلی سدیم کربنات سنگین و سبک در چگالی و نوع استفاده از آنها است، در غیر این صورت تفاوتی با هم ندارند. اندازه ذرات نیز در این دو نوع با هم فرق دارد.
فرآیند تولید سدیم کربنات
کربنات سدیم از نمک طبیعی یا همان سدیم کلرید تشکیل می شود. کلسیم کربنات و سدیم کلرید با هم واکنش می دهند و سدیم کربنات تولید می شود. در ابتدا نیز مدل سبک تولید می شود و بعد به سدیم کربنات سنگین تبدیل می شود.
کربنات سدیم حرارت داده می شود تا آب اضافی آن از بین برود. این ماده در آب حل می شود و غیر قابل حل در محلول های نمکی است. سدیم کربنات یک محصول بلوری و شکننده است و کاربرد بسیار وسیع و زیادی دارد.
به طور کلی کربنات سدیم به 3 روش زیر تولید می شود:
- روش سنتی
- تولید از نمک معمولی
- تولید از محلول قلیایی
موارد استفاده از سدیم کربنات
از سدیم کربنات در صنایع زیادی استفاده می شود و کاربردهای فراوانی دارد. در زیر به چند مورد از مهم ترین کاربردهای آن اشاره کرده ایم:
- صنعت شیشه سازی: باعث کاهش مصرف انرژی می شود و دمای تشکیل شیشه را پایین می آورد.
- تولید مواد شیمیایی: در تولید مواد شیمیایی مانند سدیم سیلیکات، سدیم آلومینات و سدیم تریپل فسفات و … استفاده می شود.
- کاغذ سازی و تولید کاغذ: اسیدیته را تنظیم می کند و رنگ کاغذهای باطله را از بین می برد.
- تولید صابون، خمیر دندان و مواد شوینده: PH را افزایش می دهد و به عنوان کف ساز عمل می کند.
- حذف سختی آب: با حذف کلسیم و منیزیم موجود در آب، سختی آب را از بین می برد. (برای اطلاعات کامل صفحه سختی گیر آب را مطالعه نمایید.)
- صنعت پتروشیمی: به عنوان خنثی کننده به کار می رود.
- تصفیه نفت خام و مواد نفتی: به عنوان خنثی ساز در فرآیندهای نفتی استفاده می شود.
- صنعت نساجی: به عنوان ضد اسید در فرآوری ابریشم استفاده می شود.
- آزمایشگاه های شیمی: در واکنش های تیتراسیون از آن استفاده می گردد.
- صنعت غذا: PH را تنظیم می کند و به عنوان نگهدارنده به کارمی رود.
- آجر سازی و کارگاه های آجر پزی: در تولید خمیر به عنوان مرطوب کننده کاربرد دارد و باعث کاهش مصرف آب می شود.
- رنگرزی و رنگ سازی: پیوند بین رنگ و الیاف را محکم می کند.
- مخازن آب شهری: اثر اسیدی کلر را خنثی می کند و PH را افزایش می دهد.
- کاربرد و مصرف خانگی: برای شست و شوی لباس ها به عنوان نرم کننده آب عمل می کند و به کار می رود.
- تصفیه روغن های گیاهی: اسید های چرب آزاد را جدا می کند.
- تاکسیدرمی: برای از بین بردن گوشت از روی استخوان ها استفاده می شود.
- گوگرد زدایی: گوگرد موجود در دود خارج شده از دودکش ها را از بین می برد.
- استخرها: برای تنظیم PH آب، مورد استفاده قرار می گیرد و مشکلاتی که آب استخر برای پوست ایجاد می کند را از بین می برد.
حتما صفحه مخزن اسید را مطالعه کنید.
سدیم کربنات و محیط زیست
سدیم کربنات تاثیر منفی بر محیط زیست ندارد. تنها تاثیر نامناسب کربنات سدیم بر محیط زیست و طبیعت این است که روی PH محیط تاثیر می گذارد. اگر غلظت این ماده کمتر از 100 میلی گرم بر لیتر باشد و رقیق شود، تاثیری روی محیط نمی گذارد و PH را تغییر نمی دهد.
سدیم کربنات و تاثیر آن روی بدن و پوست
سدیم کربنات بر روی بدن و در تماس با پوست تاثیراتی می گذارد. هرچند این تاثیرات جزئی هستند و خیلی پر خطر نیستند، اما بهتر است از این اثرات مطلع باشید:
- این ماده شیمیایی اگر بلعیده شود، ضرری ندارد مگر اینکه حجم آن خیلی زیاد باشد.
- استشمام آن باعث سوزش بینی و گلو می شود.
- اگر با پوست تماس پیدا کند، موجب خارش و سوزش پوست می گردد.
- هنگام تماس با چشم نیز باعث ایجاد سوزش و قرمزی در چشم می شود.
- ذرات ریز این ماده ممکن است وارد بینی، گلو و چشم شود، پس بهتر است مسائل ایمنی را رعایت کنید.
قیمت سدیم کربنات
قیمت سدیم کربنات به نوع و شرکت تولید کننده آن بستگی دارد. قیمت مدل سبک با سنگین متفاوت است. به دلیل نوسانات بازار قیمت این ماده متغیر است و شما می توانید برای اطلاع دقیق از قیمت ها با مشاوران ما تماس بگیرید.
تاریخچه سدیم کربنات
اولین بار 5000 سال پیش مصریان شکل طبیعی سدیم کربنات را کشف کردند و از شکل طبیعی آن استفاده نمودند. این ماده شیمیایی به شکل نمک قلیایی از کف دریاچه های خشک شده در مصر استخراج می شد و در تهیه مومیایی، تولید صابون و برای ساخت اولیه شیشه از آن استفاده می کردند. رومی ها از خاکستر سدیم کربنات نیز برای پختن نان و ساخت شیشه استفاده می کردند.
در سال 1791 میلادی یک شیمیدان فرانسوی به نام نیکلاس لبانس با استفاده از زغال، سدیم کربنات را تولید کرد. او ابتدا سدیم کلرید را جوشاند و به سدیم سولفات تبدیل کرد. سپس سدیم سولفات را با سنگ آهک و زغال خرد شده حرارت داد تا در نهایت به سدیم کربنات تبدیل شد. تا اواخر سال 1880 میلادی از این روش برای تولید این ماده شیمیایی پرکاربرد استفاده می شد.
سدیم کربنات یا همان سودا اش پرکاربردترین و پراستفاده ترین ماده شیمیایی است. کاربرد زیاد این ماده و تاثیر بالایی که در زمینه های مختلف صنعتی دارد، باعث شده است طرفداران زیادی پیدا کند و توسط صنعت گران بی شماری مورد استفاده قرار بگیرد.
در انتها پیشنهاد می نمائیم صفحات سود پرک و پکیج تزریق مواد شیمیایی را مطالعه کنید.
