کلرزن
یکی از قدیمیترین شیوه‌های تصفیهٔ آب میباشد که برای گندزدایی آن به کار می‌رود. ترکیبات کلردار برای ازبین بردن میکروارگانیسم‌های موجود در آب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گندزدایی آب آشامیدنی با هدف کشتن عامل‌های میکروبی بیماری‌زا، کنترل میکروارگانیسم‌های مزاحم، جلوگیری از رشد دوباره میکروبی در شبکه‌های آب‌رسانی و همچنین حذف یا تقلیل رنگ، طعم و بوی آب به انجام می‌رسد. جهت حصول نتیجه، تمهیدات خاصی از حوضه‌ی آبریز تا مصرف‌کننده را طلب می‌کند و اولین شرط تحقق آن، پیش‌بینی تمهیدهای مدیریتی و فنی برای جلوگیری و یا کاهش ورود آلاینده‌ها به منابع آب است. در اشلهای نوین مدیریت کیفیت آب نیز، حفاظت از منابع آب، انواع شیوه های حفاظت از آب تولید شده در مراحل ذخیره و توزیع و گندزدایی آب، به عنوان راهکارهای رسیدن به سلامت آب آشامیدنی اعلام و برای کنترل کیفیت آب در منابع تأمین، شاخص‌های کدورت آب، رشد جلبک‌ها، رنگ، هدایت الکتریکی و حوادث هواشناسی، و در تصفیه‌خانه‌ها، شاخص‌های غلظت و زمان تماس عامل گندزدا، pH، کدورت و رنگ و در شبکه توزیع، شاخص‌های کلر باقیمانده، کدورت، اشریشیاکلی‌گرماپای، شمارش جمعیت میکروبی(HPC) و فشار آب توصیه شده است.
مهمترین مزایای فرآیند کلرزنی :
- کلرزنی فرآیندی ارزان و کم هزینه جهت ضدعفونی کردن آب مصرفی انسان است.
- کلر دارای اثر باقیمانده در آب است که باعث تضمین نسبی سلامتی آب در تمام مسیر شبکه آب رسانی می شود که برای ضدعفونی آلودگیهای ثانویه بسیار مفید میباشد.
ازمهمترین معایب و مضرات کلرزنی بصورت خلاصه میتوان اشاره کرد :
کلرباقیمانده در اثر ترکیب با مواد آلی موجود در آب تولید ترکیباتی سمی موسوم به تری هالومتان ها را می کند که اکثر متخصصان بر سرطان زا بودن این ترکیبات باور دارند.
کلرزنی باعث از بین رفتن میکروارگانیسم های موجود در آب می شود. این درحالی است که لاشه این میکرو ارگانیزمها در آب باقی می مانند و ممکن است خود منبع آلودگی شوند.
تماس کلر با پوست و موی انسان باعث ایجاد حساسیت، ریزش مو ،خشکی پوست؛ آسم و مشکلات دیگر گردد.
قسمتی از میکرو ارگانیسمها همانند کریپتوس یرودیوم با کلرزنی ازبین نمیروند؛در موقع مصرف آب آشامیدنی باید کلر باقیمانده آن حذف گردد تا باعث مشکلات در انسان نگردد.
از مهمترین موانع برای کلرزنی به منظور گندزدایی آب، تولید مواد کلردار آلی است؛ که جزء آلاینده‌ها هستند و بعضی نیز جزء ترکیبات سمی می‌باشند. اگر آبی که کلرزنی میگردد، حاوی فنل یا ترکیبی از آن باشد، کلر، جانشین اتمهای حلقه شده، باعث ایجاد ترکیبات سمی با بو و مزه زننده می‌شود. اشکال دیگر، تولید تری‌ها‌لومتانها میباشد. ترکیب نگران کننده وخطرناک اصلی، کلروفرم ، میباشد که از واکنش هیپوکلرو اسید با ماده آلی حل شده در آب تولید می‌شود؛ بسیاری از پزشکان براین باورند که کلروفرم در انسان، باعث سرطان کبد می‌شود؛ برای جلوگیری از این خطرات، برخی از کشورها از ازن یا دی‌اکسید کلر برای گندزدایی استفاده می‌کنند، زیرا بااین عوامل گندزدا کلروفرم تولید نمی‌شود یا به میزان ناچیز تولید میگردد.
با توجه به دبی آب و حجم مورد گندزدایی و ابعاد پروژه، روشهای کلرزنی تعیین می‌شود.
کلر ممکن است به یکی از اشکال زیر در دسترس باشد:
الف) گازکلر Cl2
ب) کلرامین NH2 Cl و NHCl2
ج) پرکلرین High Test Hypochlorit) H. T. H)
د) دی اکسید کلر Clo2