سدیم متا بی سولفیت

سدیم متا بی سولفیت یک ترکیب جادویی است که در نگهداری مواد غذایی، تصفیه آب، شراب سازی و… کاربرد دارد. این ماده به شکل پودر کریستالی سفید یا زرد روشن وجود دارد و یکی از ترکیبات شیمیایی پر استفاده در صنایع مختلف است. ویژگی های خاص این ماده، مانند خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی، آن را به یک انتخاب مناسب برای حفظ کیفیت محصولات تبدیل کرده است.

با این حال، برای استفاده بهینه و ایمن از این ماده، باید اثرات زیست محیطی و خطرات سلامتی آن به دقت مدیریت شوند. همچنین استفاده از تجهیزات ایمنی و دفع مناسب ضایعات می تواند به کاهش خطرات آن کمک کند. این ماده همچنان به دلیل خواص گسترده و کاربردهای متنوع، جایگاه مهمی در صنعت و تحقیقات علمی دارد.

خواص فیزیکی و شیمیایی سدیم متا بی سولفیت

• فرمول شیمیایی: Na₂S₂O₅
• جرم مولی: 190.11 گرم بر مول
• ظاهر: پودر کریستالی سفید یا زرد روشن
• بو: بویی مشابه گوگرد دی اکسید دارد که در صورت تماس با آب آزاد می شود.
• حلالیت: در آب به خوبی حل می شود و محلولی اسیدی تشکیل می دهد.
• واکنش پذیری: این ماده در حضور آب و اسید به سرعت به دی اکسید گوگرد (SO₂) و سایر ترکیبات تبدیل می شود.

فرآیند تولید سدیم متا بی سولفیت

سدیم متا بی سولفیت از واکنش بین دی اکسید گوگرد (SO₂) و سدیم هیدروکسید (NaOH) در شرایط خاص به دست می آید. مراحل تولید آن به شرح زیر است:

• دی اکسید گوگرد در آب حل شده و محلول اسیدی تولید می کند.
• با اضافه کردن سدیم هیدروکسید (سود پرک) به این محلول، سدیم بی سولفیت (NaHSO₃) تشکیل می شود.
• با تغلیظ محلول و تنظیم شرایط واکنش، سدیم متا بی سولفیت کریستالی به دست می آید.

کاربردهای سدیم متا بی سولفیت

سدیم متا بی سولفیت به دلیل خواص شیمیایی متنوع خود در بسیاری از صنایع استفاده می‌شود.

• در صنایع غذایی، این ماده نقش مهمی در افزایش ماندگاری مواد غذایی دارد. بعنوان نگهدارنده، از رشد باکتری‌ها و کپک‌ها جلوگیری کرده و از تغییر رنگ میوه‌ها و سبزیجات جلوگیری می‌کند. همچنین در نوشیدنی‌هایی مانند آبمیوه و آبجو، علاوه بر تثبیت رنگ و طعم، مانع از رشد میکروارگانیسم های ناخواسته می‌شود. روش استفاده اینگونه است که معمولاً چند گرم در هر کیلوگرم محصول را در آب حل کنید و آن را با ماده غذایی مخلوط یا روی آم اسپری کنید. دوز مصرفی باید مطابق استانداردهای ایمنی غذایی باشد (حدود 50-100 میلی‌گرم در هر کیلوگرم بسته به محصول).
• در استخرهای شنا از دستگاه کلر زن برای افزودن کلر به آب جهت ضدعفونی نمودن استفاده می شود. برای کاهش میزان کلر در آب از سدیم متا بی سولفیت استفاده می شود. در دستگاه تصفیه آب صنعتی، سدیم متا بی سولفیت به‌عنوان یک ماده مؤثر برای حذف کلر و کلرامین عمل می‌کند. این ویژگی برای محافظت از تجهیزات و بهبود کیفیت آب حیاتی است. همچنین در پکیج تصفیه فاضلاب صنعتی، این ماده برای حذف مواد شیمیایی مضر مانند کروم یا سیانید به کار می‌رود. این کاربردها به ویژه در مناطقی که آب آشامیدنی یا صنعتی با آلاینده‌های شیمیایی روبروست، اهمیت بیشتری دارند.
• در صنایع دارویی، سدیم متا بی سولفیت برای حفظ پایداری داروهای مایع و جلوگیری از اکسیداسیون آنها استفاده می‌شود. این ماده در محلول‌های تزریقی نقش نگهدارنده را ایفا کرده و از تخریب ترکیبات فعال دارویی جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، استفاده از آن در داروسازی به تضمین کیفیت و اثربخشی داروها کمک می‌کند. روش استفاده آن اینگونه است که مقدار بسیار کمی از سدیم متا بی سولفیت دقیقاً بر اساس دستورالعمل فرمولاسیون به ترکیب اضافه می‌شود.
• در صنایع شیمیایی، سدیم متا بی سولفیت بعنوان یک عامل کاهنده به کار می‌رود. این خاصیت به آن اجازه می‌دهد که در فرآیندهایی مانند حذف کلر اضافی از پارچه‌ها یا تثبیت رنگ در صنایع چاپ و رنگرزی مؤثر باشد. علاوه بر این، در تولید ترکیبات شیمیایی دیگر، این ماده به‌عنوان بخشی از واکنش‌های اصلی استفاده می‌شود. در این صنایع این ماده به عنوان عامل احیاء کننده و حذف اکسیژن یا کاهش یون‌های فلزی استفاده میشود.

• در تصفیه آب همچون سدیم کربنات برای حذف کلر و کلرامین‌های باقی‌مانده در آب استفاده میشود. بدین منظور مقدار از این ماده شیمیایی را در آب حل کرده و به سیستم تصفیه یا مخزن آب اضافه کنید. مقدار مصرف باید با توجه به سطح کلر باقی‌مانده محاسبه شود. (1.34 میلی‌گرم سدیم متا بی سولفیت برای حذف 1 میلی‌گرم کلر).
• در معادن، سدیم متا بی سولفیت کاربردهای زیست محیطی مهمی دارد. برای مثال، در معادن طلا، از این ماده برای خنثی‌سازی سیانید موجود در پساب‌ها استفاده می‌شود. این فرآیند نه‌تنها ایمنی محیط زیست را بهبود می‌بخشد، بلکه خطرات مرتبط با دفع سیانید را نیز کاهش می‌دهد. همچنین در فرآیندهای استخراج مواد معدنی، از این ماده برای کمک به جدا کردن فلزات از ترکیبات معدنی استفاده می‌شود.
• در عکاسی، این ماده بخشی از فرآیندهای ظهور و تثبیت فیلم‌های عکاسی است. با کمک سدیم متابی‌سولفیت، مواد شیمیایی باقی‌مانده از فیلم‌ها شسته شده و تصویر به‌طور دائم تثبیت می‌شود.
• در صنایع آرایشی و بهداشتی، این ماده برای افزایش عمر مفید محصولات و تنظیم pH در تولید صابون‌ها، شامپوها و کرم‌ها کاربرد دارد. این ویژگی‌ها، به‌ویژه در محصولات مراقبتی و بهداشتی، به ارتقای کیفیت نهایی کمک می‌کنند.
• همچنین در کشاورزی، سدیم متا بی سولفیت به‌عنوان ضد عفونی کننده برای محصولات پس از برداشت استفاده می‌شود. این ماده از رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها جلوگیری کرده و عمر مفید محصولات کشاورزی را افزایش می‌دهد.
• در آزمایشگاه‌ها نیز این ماده برای آزمایش‌های شیمیایی و تحلیل‌های علمی به‌عنوان یک معرف مؤثر استفاده می‌شود. برای مثال، از سدیم متا بی سولفیت برای سنجش میزان اکسیژن محلول در آب یا در واکنش‌های شیمیایی برای احیای محلول‌های اکسیدکننده بهره می‌گیرند.
• به‌طور کلی، سدیم متابی‌سولفیت با توجه به ویژگی‌های کاهندگی، ضد عفونی کنندگی و تثبیت کنندگی، نقش‌های کلیدی در بهبود عملکرد فرآیندها، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها در صنایع مختلف ایفا می‌کند.

اثرات زیست محیطی و ایمنی سدیم متا بی سولفیت

مخاطرات برای انسان

• تحریک سیستم تنفسی: بوی تند این ماده ممکن است باعث تحریک بینی، گلو و ریه ها شود.
• حساسیت پوستی و چشمی: تماس مستقیم با پوست یا چشم ممکن است باعث سوزش یا آلرژی شود.
• مشکلات گوارشی: بلعیدن این ماده می تواند به معده و دستگاه گوارش آسیب برساند.

اثرات زیست محیطی

• اگر به مقدار زیاد در محیط رها شود، ممکن است به آب ها و خاک آسیب برساند. به ویژه در آب، سدیم متا بی سولفیت می تواند میزان اکسیژن را کاهش دهد و برای آبزیان مضر باشد.

اقدامات ایمنی

• نگهداری: این ماده باید در جای خشک و خنک نگهداری شود تا از تماس با رطوبت و هوا جلوگیری شود.
• استفاده از تجهیزات ایمنی: هنگام کار با این ماده، استفاده از دستکش، عینک ایمنی و ماسک توصیه می شود.
• مدیریت ضایعات: ضایعات این ماده باید با رعایت استانداردهای زیست محیطی دفع شوند.

مزایا و معایب سدیم متا بی سولفیت

چند نمونه از مزایای این ماده عبارتند از:

• قیمت ارزان و دسترسی آسان.
• عملکرد مؤثر به عنوان نگهدارنده و آنتی اکسیدان.
• کاربرد گسترده در صنایع مختلف.

معایبی که این ماده دارد عبارت است از:

• احتمال ایجاد حساسیت و تحریک در افراد.
• اثرات زیست محیطی در صورت استفاده نامناسب.
• پتانسیل تولید گاز دی اکسید گوگرد که می تواند برای محیط زیست و سلامتی مضر باشد.

جایگزین های سدیم متا بی سولفیت

در برخی موارد، مواد زیر می توانند به عنوان جایگزین سدیم متا بی سولفیت استفاده شوند:

• اسید اسکوربیک (ویتامین C): به عنوان آنتی اکسیدان در مواد غذایی.
• پتاسیم متا بی سولفیت: عملکرد مشابهی دارد اما اثرات متفاوتی در برخی کاربردها ایجاد می کند.
• نیتریت ها و نیترات ها: در برخی از فرآیندهای نگهداری مواد غذایی به کار می روند.

ذخیره ‌سازی سدیم متا بی سولفیت

ذخیره ‌سازی سدیم متا بی سولفیت نیازمند رعایت نکات خاصی است تا از تخریب ماده، آزاد شدن گازهای مضر و تأثیر بر ایمنی محیط جلوگیری شود. این ماده به رطوبت و مواد اکسیدکننده حساس است، بنابراین نوع مخزن و شرایط ذخیره‌سازی اهمیت زیادی دارد. شرایط ذخیره‌سازی سدیم متا بی سولفیت به شرح زیر است:

• سدیم متا بی سولفیت باید در محیطی خشک و خنک (دمای اتاق) نگهداری شود. این ماده باید از دماهای بالا، رطوبت و نور مستقیم خورشید دور نگه داشته شود، زیرا این عوامل می‌توانند موجب تخریب آن شوند.
• این ماده جاذب رطوبت است و در تماس با هوا و رطوبت، دی اکسید گوگرد آزاد می‌کند. بنابراین باید در ظروف یا مخازن کاملاً دربسته ذخیره شود.
• محل ذخیره‌سازی باید دارای تهویه کافی باشد تا در صورت آزاد شدن گاز دی‌اکسید گوگرد، از تجمع گازهای مضر جلوگیری شود.
• این ماده نباید در مجاورت مواد اکسیدکننده (مانند پرکلرات‌ها، نیترات‌ها و کلر) و اسیدها ذخیره شود، زیرا این ترکیبات می‌توانند واکنش‌های خطرناک ایجاد کنند.

مخازن مناسب برای ذخیره‌سازی سدیم متا بی سولفیت عبارتند از:

• مخازن ساخته شده از پلاستیک‌های مقاوم به مواد شیمیایی (مانند مخزن پلی اتیلن با چگالی بالا) برای ذخیره سدیم متا بی سولفیت بسیار مناسب هستند. این مواد غیرقابل‌تأثیر توسط خواص خورنده این ترکیب هستند.
• اگر مخزن فلزی باشد، باید از جنس فولاد ضدزنگ گرید 316 یا 304 باشد، زیرا این گریدها مقاومت کافی در برابر خوردگی ناشی از سدیم متا بی‌ سولفیت دارند. انواع مخزن استیل تولید شده در شرکت ناب زیست از مقاومت کافی برای نگهداری سدیم متا بی سولفیت برخوردارند. استفاده از فولاد معمولی توصیه نمی‌شود، چون می‌تواند خورده شود.
• برای بسته‌بندی و ذخیره موقت، کیسه‌های مخصوص یا مخزن پلی پروپیلن با درزگیری مناسب استفاده می‌شوند.
• در صورت نیاز به استفاده از مخازن فلزی معمولی، استفاده از پوشش‌های مقاوم شیمیایی مانند اپوکسی برای جلوگیری از خوردگی ضروری است.

پیشنهاد میشود صفحه مخزن اسید را نیز مطالعه کنید تا با مشخصات فنی انواع مخازن نگهداری مواد شیمیایی بیشتر آشنا شوید.

نکات ایمنی هنگام ذخیره‌سازی سدیم متا بی سولفیت

• مخازن باید دارای برچسب حاوی اطلاعات ایمنی و نوع ماده باشند.
• این ماده باید در مکانی ایمن و تحت کنترل دور از دسترس کودکان و غیرمتخصصان نگهداری شود.
• برای محل‌های انبارش بزرگ، دستگاه تهویه مانند اگزاست فن یا سیستم‌های اطفای حریق مناسب طراحی شود.
• فاصله از منابع جرقه یا آتش چون ممکن است بخارات گوگرد دی اکسید آزاد شود که قابلیت اشتعال دارند.

اگر حجم زیادی از سدیم متابی‌سولفیت ذخیره می‌کنید، رعایت استانداردهای ایمنی حمل و انبارش مواد شیمیایی توصیه می‌شود.

قیمت سدیم متا بی سولفیت

قیمت سدیم متا بی سولفیت به دلیل نوسانات ارزی و تفاوت در خلوص و گرید محصول (خوراکی یا صنعتی) ثابت نیست و معمولاً باید به صورت لحظه ای استعلام شود. این ماده معمولاً در بسته بندی های 1 کیلوگرمی، 25 کیلوگرمی و یا دیگر اشکال در خلوص های بین 93% تا 99% عرضه می شود.

به طور مثال، سدیم متا بی سولفیت گرید آزمایشگاهی در بسته بندی های کوچک مانند 1 کیلوگرم ممکن است حدود 100.000 تومان یا بیشتر باشد، در حالی که خرید عمده صنعتی با بسته بندی های 20 یا 25 کیلوگرمی قیمت پایین تری در هر کیلوگرم دارد​. به طور کلی عوامل موثر بر قیمت سدیم متا بی سولفیت عبارتند از :

سدیم متا بی سولفیت از ترکیب دی‌اکسید گوگرد (SO₂) و سدیم کربنات یا سدیم هیدروکسید تولید می‌شود. بنابراین، قیمت این مواد اولیه نقش مستقیمی در تعیین هزینه تولید دارد. اگر قیمت گوگرد افزایش یابد، هزینه تولید بالا می‌رود. همچنین، انرژی مصرفی در فرآیند تولید و هزینه‌های عملیاتی کارخانه بر قیمت تأثیر می‌گذارند.

سدیم متا بی سولفیت کاربردهای گسترده‌ای در صنایع غذایی، تصفیه آب، مواد شیمیایی و دارویی دارد. هر گونه افزایش در تقاضا از سوی این صنایع می‌تواند به افزایش قیمت منجر شود. برای مثال، رشد صنایع غذایی در کشورهای در حال توسعه یا افزایش نیاز به تصفیه آب در مناطق صنعتی، می‌تواند فشار بر بازار را افزایش دهد.

بسیاری از کشورها سدیم متابی‌سولفیت را وارد می‌کنند. در این موارد، نرخ ارز به ویژه در کشورهایی که ارز ملی ناپایدار است، تأثیر زیادی بر قیمت نهایی دارد. اگر ارز کشور واردکننده تضعیف شود، قیمت داخلی ماده به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.

تعرفه‌های وارداتی و صادراتی، محدودیت‌های تجاری یا مشوق‌های دولتی نیز بر قیمت اثرگذارند. به عنوان مثال، اگر کشوری برای حمایت از تولید داخلی، تعرفه‌های سنگینی برای واردات مواد شیمیایی وضع کند، قیمت داخلی سدیم متا بی سولفیت افزایش می‌یابد. همچنین تحریم‌ها و موانع بین‌المللی می‌توانند تجارت این ماده را مختل کنند و قیمت‌ها را بالا ببرند.

گوگرد به‌عنوان ماده اولیه کلیدی در تولید دی‌اکسید گوگرد و نهایتاً سدیم متابی‌سولفیت، تأثیر مستقیمی بر قیمت دارد. نوسانات قیمت گوگرد که می‌تواند ناشی از تغییرات در استخراج، عرضه یا تقاضای جهانی باشد، مستقیماً هزینه تولید را تغییر می‌دهد.

سدیم متابی‌سولفیت باید در بسته‌بندی‌های خاص و با رعایت استانداردهای ایمنی حمل شود. هزینه‌های حمل‌ونقل، از جمله هزینه سوخت، تجهیزات حمل و شرایط خاص ذخیره‌سازی، بر قیمت نهایی محصول اثر می‌گذارد. در مواردی که این ماده به مناطق دورافتاده یا کشورهای واردکننده ارسال می‌شود، این هزینه‌ها می‌توانند به‌طور چشمگیری افزایش یابند.

کیفیت سدیم متا بی سولفیت، به‌ویژه در کاربردهایی مانند صنایع غذایی یا دارویی، بر قیمت اثر دارد. محصولاتی که با استانداردهای بالاتری تولید می‌شوند، معمولاً گران‌تر هستند. درجه خلوص بالا، عدم وجود ناخالصی‌های مضر و رعایت استانداردهای بین‌المللی مثل ISO یا FDA، باعث افزایش هزینه تولید و در نتیجه قیمت می‌شود.

تغییرات آب و هوایی یا حوادث غیرمنتظره مانند آتش‌سوزی در کارخانه‌ها یا بلایای طبیعی می‌تواند عرضه را مختل کند. همچنین، در فصل‌هایی که تقاضا برای محصولات وابسته به سدیم متابی‌سولفیت بیشتر است (مانند فصول تولید میوه‌های خشک یا افزایش نیاز به تصفیه آب)، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند.

رقابت میان تولیدکنندگان محلی و بین‌المللی می‌تواند تأثیر مستقیمی بر قیمت داشته باشد. اگر تعداد تولیدکنندگان کم باشد یا تقاضا بیش از عرضه باشد، قیمت‌ها افزایش می‌یابد. برعکس، در بازاری که رقابت شدید است، تولیدکنندگان ممکن است قیمت‌ها را کاهش دهند تا سهم بیشتری از بازار کسب کنند. برای اطلاعات دقیق تر و استعلام قیمت می توانید با بخش فروش شرکت ناب زیست در ارتباط باشید.