دستور العمل نصب لوله های فاضلابی

در این مقاله به تشریح نکات ضروری و مهم جهت نصب انواع لوله های فاضلابی پرداخته ایم. در واقع این مطلب را میتوانید به عنوان یک دستور العمل نصب انواع لوله های فاضلاب، به طور خاص از جنس پلی اتیلن، در نظر بگیرید.

لوله های پلی اتیلن جزء لوله های انعطاف پذیر محسوب می گردد. لوله های انعطاف پذیر لوله هایی می باشند که تحت اثر بارهای وارد دچار تغییر شکل می شوند. شکل زیر به صورت شماتیک قابلیت تغییر شکل لوله های پلاستیکی را در اثر بارهای وارد نشان می دهند.

باید توجه نمود سهم کوچکی از بارهای وارده توسط لوله های انعطاف پذیر تحمل میشود و عمده نیروهای وارده می بایست توسط بستر اطراف لوله منتقل گردد. بنابراین نقش ایجاد یک بستر مناسب جهت نصب و کارکرد صحیح لوله های انعطاف پذیر بسیار با اهمیت می باشد.

مهمترین مساله در کارگذاری لوله های مدفون رفتار متقابل لوله و خاک در ارتباط با یکدیگر است. با انتخاب مناسب جنس و درصد کوبش خاک اطراف لوله میتوان از ایمن بودن و عمر طولانی خط لوله اطمینان لازم را حاصل نمود.

توان تحمل بار لوله های انعطاف پذیر به شکل چشمگیری بوسیله اجرای لایه های خاک (مطابق ضوابط فنی) در اطراف لوله افزایش می یابد. نیروهای وارده به لوله از طریق دیواره های جانبی به خاک اطراف منتقل می شود.

مقاومت خاک اطراف لوله به شکل موثری از تغییر شکل بیشتر لوله جلوگیری و همچنین نیروهای قائم را تحمل می نماید. میزان این مقاومت بستگی به نوع مصالح و چگونگی اجرای لایه پوشا دارد. اجرای لایه مستحکم تر در اطراف لوله تغییر شکل کمتر را در پی خواهد داشت. به این تعامل بین لوله و اطراف آن سیستم خاک- لوله اطلاق می شود.

ترانشه حفاری شده می بایست جهت کارگذاری لوله کاروگیت مقاومت کافی را دارا باشد. در غیر اینصورت می توان بوسیله کوبیدن استفاده از مصالح مرغوب بتن ریزی یا طرق دیگر آنرا پایدار نمود (بستر سازی). به طور کلی اگر بتوان بر روی کف ترانشه راه رفت بدون اینکه اثر پا مشخص شود کف ترانشه بطور قابل ملاحظه ای پایدار است.

همچنین کف ترانشه می بایست همواره عاری از خاکهای نامرغوب لجن سنگهای بزرگ خاکهای کلوخه ای مصالح یخ زده و هر گونه وضعیتی که برای نصب لوله نامناسب است باشد و در هنگام نصب لوله و اجرای لایه پوشا خشک باشد.

بستر سازی قبل از نصب

بستر باید به روی شالوده برای توزیع یکنواخت بار در طول لوله پلی اتیلن آماده سازی و متراکم گردد. لوله بر روی بستر قرار می گیرد و سپس خاکریزی و پر کردن نقاط خالی اطراف و کناره های لوله انجام می پذیرد.

آماده سازی کف ترانشه

قبل از نصب و خواباندن لوله کاروگیت در ترانشه کف ترانشه باید با شیب کاملا یکنواخت و مناسب آماده و در شرایط خشک باشد.
لوله باید کاملا به صورت یکنواخت بر روی بستر قرار گیرد. برای محل اتصالی ها باید خاکبرداری اضافی به نحوی انجام شود که از قرار گرفتن لوله بر روی دو انتهای آن جدا خودداری شود. ابعاد خاکبرداری اضافی در محل اتصالی ها با توجه به نوع و قطر لوله خواهد بود. نحوه قرار گرفتن صحیح لوله در کف ترانشه در شکل نشان داده شده است.

عرض ترانشه باید در حداقل میزان مجاز انتخاب شود. بنابراین از هر گونه تعویض بی مورد باید جدا خودداری گردد. زیرا هرچه عرض ترانشه بیشتر باشد فشار خاک روی لوله نیز بیشتر خواهد شد. حداقل عرض ترانشه یک و نیم برابر قطر خارجی لوله است. از مرطوب شدن ترانشه حین عملیات نصب لوله ها باید به شدت جلوگیری شود.

چگونگی تهیه بستر ترانشه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. کف ترانشه باید صاف و عاری از هرگونه سنگ و کلوخه باشد. پیشنهاد می شود در صورتی که خاک کف ترانشه مناسب نیست برای بسترسازی از خاکهای با کیفیت بالاتر که از محل دیگر تامین می شود استفاده شود.

خاک پشتبند باید به خوبی کوبیده شود تا سختی خاک بالاتر رود.هرچه کوبش خاک کنار لوله بهتر انجام شود رفتار لوله تحت فشارهای خارجی بهتر و مناسب تر خواهد بود.

بدنه لوله باید در تمام طول لوله با کف ترانشه تماس کامل داشته و تحت هیچ شرایط نباید وزن لوله توسط اتصالی ها به بستر منتقل شود.

خاکریزی اطراف و روی لوله به منظور تامین سه شرط اساسی زیر باید صورت گیرد:

• تامین جایگاه و بستر مناسب برای لوله
• تامین ایستایی ثانویه لازم بین لوله و دیوار ترانشه
• انتقال بارهای روی لوله به دیوار ترانشه و پی

به طور کلی خاکریزی روی لوله از نقطه نظر نوع مصالح مصرفی به دو ناحیه مجزا تقسم می شود.

ناحیه خاکریزی مرحله اول (مقدماتی):خاکریزی این مرحله شامل خاکریزی اطراف و روی تاج لوله تا ارتفاع مشخص است. این قسمت از خاکریزی عموما با استفاده ازخاک انتخابی یا مصالح مناسب دیگر مورد تایید و به منظور حداقل خاکریزی روی لوله است.

اجرای لایه کناری

لایه کناری لوله می بایست با استفاده از مصالح مناسب اجرا و متراکم گردد بطوریکه باعث انحراف لوله نشده و با سطوح زیرین بخوبی تماس یابد. برای این منظور استفاده از متراکم کننده های ارزه ای نسبت متراکم کننده ای ضربه ای ارجحیت دارد.

خاکریزی مقدماتی به منظور حفاظت لوله در هنگام اجرای خاکریز نهایی استفاده می شود. و همچنین بعنوان یک پوشش نگهدارنده برای قسمت فوقانی لوله برده می شود.ضخامت این لایه برای اقطار تا 600 میلیمتر حداقل 15 سلانتیمتر و برای اقطار بزرگتر حداقل30 سانتیمتر بالاتر از تاج لوله می باشد. البته ضخامت این لایه با توجه به عمق ترانشه سطح آب زیرزمینی ونوع خاک محل می تواند اندکی تغییر نمایید.

خاکریزی اولین لایه باید به صورت آرام و یکنواخت و همزمان در دو طرف لوله انجام گیرد. پس از پخش خاک کوبش خاک با روشهای دستی و با احتیاط کامل به نحوی باید انجام شود که از صدمه زدن به لوله و اتصال خودداری شده و با موجب حرکت و جابه جایی اتصال ها و لوله نشود. کوبش این قسمت از خاک با وسایل سبک ماشینی صورت گرفت.

عدم دقت در اجرای این بخش از کار باعث صدمه زدن به لوله خارج شدن لوله از محل اتصالی ها و در نهایت از آب بندی افتادن لوله خواهد گردید.

اجرای خاکریز نهایی

این لایه بعنوان یکی از مهمترین لایه ها که با بارهای ترافیکی در تماس می باشد اهمیت دارد. لذا مصالح مصرفی آن می توان شامل مصالح رسازی راهها باشد. مصالح مصرفی می باشد عاری از کلوخه های رس مواد آلی نخاله های ساختمانی و سنگهای با ابعاد بزرگتر از 20 سانتیمتر باشد.اولین لایه باید با ضخامت حداقل 30سانتیمتر اجرا و متراکم شود و میزان تراکم حداقل 95%دانسته ااستاندارد می باشد.

خاکریزی این مرحله در لایه های 30سانتیمتری و با کوبش به وسیله دست یا ماشین آلات مورد تایید مهندس مشاور بسته به محل و نوع لوله انجام خواهد شد. ریختن یکباره خاک با لودر یا موارد مشابه به داخل کانال مجاز نیست.

استاندارد کوبش خاک: روش و مقدار کوبش خاک ومصالح خاکریزی ترانشه لوله گذاری در مشخصات طرح داده شده است.

نکته 1 : بایستی بطور کلی دقت گردد در هیچ یک از قسمت های بستر بخصوص زیر لوله خلل و فرجی نداشته باشد و تراکم مطلوب انجام گیرد.
نکته 2: کف بتنی مگر بمنظور ایجاد شیب مناسب و تراز لوله پیشنهاد می گردد.

نصب لوله کاروگیت مطابق استاندارد D2321

یکی از حالات نصب انواع سایز لوله کاروگیت فاضلابی، روش نصب زیرزمینی می باشد. به جهت نصب این لوله‌ها از استاندارد D2321 بهره گرفته می‌شود. این استاندارد با نام ثابت D2321 صادر و برای استفاده توسط آژانس های وزارت دفاع تایید شده است.

بخاطر داشته باشید که با توجه به افزایش فشار در لوله‌های زیرزمینی، بایستی از لوله‌های فاضلابی با میزان تحمل فشار مناسب، استفاده نمود. دلایلی نظیر:

1. وجود خاک بر روی لوله زیرزمینی نصب شده
2. تحمل ترافیکی عبور خودروها، ماشین آلات مکانیکی و افراد
3. و فشارهای زیرزمین وارده،

همه و همه از جمله عومل موثر بر افزایش فشار بر روی لوله‌های کاروگیت زیرزمینی می باشند. به‌همین دلیل لزوم شناخت و بکارگیری استاندارد D2321 بیش از پیش احساس میشود.

بخش یک استاندارد D2321 (کلیات)

• این استاندارد توصیه‌هایی را برای نصب لوله در خط فاضلاب، به صورت دفنی ارائه می دهد. با این حال، به دلیل وجود انواع محصولات لوله پلاستیکی متعدد و تنوع خاک زمین و شرایط طبیعی، دستیابی به عملکرد رضایت بخش از هر یک محصول ممکن است به اصلاح مقررات موجود نیاز داشته باشد. از همین رو برای برآوردن نیازهای هر پروژه خاص، استانداردهای لازم و متفاوتی ذکر شده اند.
• دامنه این استاندارها شرایطی را ایجاد می کند که دقت به همه آنها جهت اجرا، ضروری است. معیارهای عملکردی متفاوتی مانند: حداقل سفتی لوله، حداکثر انحراف سرویس یا استحکام طولانی مدت. بنابراین، این ویژگی‌ها بر عهده سازنده محصول، مهندس ناظر یا کارفرما می‌باشد تا در رابطه با مناسب بودن لوله مشخص شده برای پروژه، نظر دهد. زمانی که نصب زیرزمینی لوله کاروگیت طبق رویه‌های مشخص شده در این استاندارد انجام شود، در درازمدت عملکرد رضایت بخش و مناسبی را ارائه می‌دهد.

توجه 1: استانداردهای ASTM زیر ممکن است در برخی موارد با لوله‌ها، بنابر عدم استاندارد بودنشان منطبق نباشد.

مراجعه به استانداردهای زیر نیز می‌تواند در اجرای این استاندارد راهنمایی‌هایی را ارائه دهند: D 420 , روش تست D 1556 , روش D 2216 , مشخصات D 2235 , روش تست D 2412 , مشخصاتD 2564 , D 2657 , D 2855 , D 2922 , روش D 3017، F 402 , مشخصات F 477 , مشخصات F 545 و مشخصات F 913.

توجه می توانید برای اطلاعات کامل تر این صفحه را مطالعه کنید : لوله کاروگیت

توجه 2: اکثر قوانین لوله کشی و برخی از قوانین ساختمانی، مقرراتی برای نصب زهکشی ساختمان بصورت زیرزمینی دارند. موارد حساسی که بصورت جداگانه، باید به آن‌ها نیز توجه نمود.

• این استاندارد قصد ندارد به همه موارد اشاره کند. از جمله مواردی که شامل مشکلات مرتبط با نصب سطحی یا نصب زیرزمینی لوله‌ها باشد.

بخش دوم استاندارد D2321 (اسناد مرجع)

2.1: استانداردهای ASTM:

• D8: اصطلاحات مربوط به مصالح راه و جاده
• 653D: اصطلاحات مربوط به خاک، سنگ و محتوی مایعات
• روش‌های آزمایش D 698: برای ویژگی‌های تراکم آزمایشگاهی خاک با استفاده از استاندارد (12400 ft-lbf/ft3 (600kN-m/m3
• روش آزمون D 2487: برای طبقه بندی خاکها برای اهداف مهندسی
• D 2488: تمرین برای توصیف و شناسایی خاک
• D 3839: استاندارد برای نصب زیرزمینی “لوله فایبر گلاس” (رزین ترموست تقویت شده با الیاف شیشه)
• D 4318 Test Method for Liquid Limit:  Plastic Limit شاخص پلاستیسیته خاک
• F 412: اصطلاحات مربوط به سیستم های لوله کشی پلاستیکی

اصطلاحات رایج استاندارد نصب زیرزمینی لوله

3.1) تعاریف استفاده شده در این روش مطابق با اصطلاحات مورد استفاده در F412 و D8 است. (D653 مگر اینکه خلاف آن بصورت کتبی در متن ذکر شده باشد)

3.2) تعاریف اصطلاحات ویژه این استاندارد:

3.2.1) انواع اصطلاح‌های عملیاتی نصب زیرزمینی لوله کاروگیت و پلاستیکی نظیر: فونداسیون، بسترسازی، پرکننده اولیه و نهایی، ناحیه لوله، عرض ترانشه حفاری شده.

3.2.2) سنگدانه: یک ماده دانه‌ای با ترکیب معدنی مانند ماسه، شن، پوسته، سرباره یا سنگ خرد شده. (مراجعه به

اصطلاحات D8).

3.2.3) انحراف: هرگونه تغییر در قطر داخلی لوله، ناشی از نصب غیراصولی و بارهای تحمیلی است. انحراف ممکن است عمودی یا افقی باشد و معمولاً به صورت گزارش بصری قابل مشاهده و ثبت هستند.

3.2.4) انبوه با درجه بندی متراکم: انباشته‌ای که دارای اندازه فرضی a است. توزیع ذرات به‌گونه‌ای است که وقتی فشرده می‌شود، حفره‌های حاصل بین ذرات کل، که بصورت درصدی از کل فضای اشغال شده توسط ماده بیان می‌شود، نسبتا کوچک باشد.

3.2.5) مهندس: مهندس مسئول کار سازمانی یا نماینده رسمی و مجاز کارفرماست که پروژه را به عهده بگیرد.

3.2.6) سنگدانه‌های ساخته‌شده: سنگدانه‌هایی مانند سرباره که فرآورده‌های فرعی یک فرآیند تولید هستند. و یا سنگدانه‌های طبیعی. (فرآیند تولید مانند خرد کردن سنگ‌های درشت).

3.2.7) سنگدانه‌های درجه‌بندی نشده: سنگدانه‌ای که دارای توزیع نامتوازن اندازه ذرات است. بطوریکه وقتی متراکم می‌شود، حفره‌ها بین ذرات کل، به‌عنوان درصد بیان می‌شود و کل فضای اشغال شده توسط مواد، نسبتا بزرگ است.

3.2.8) رطوبت بهینه: میزان رطوبت خاکی که حداکثر چگالی آن به دست می‌آید (مراجعه به استاندارد D698)

3.2.9) سنگدانه‌های فرآوری شده: دانه‌هایی که توسط مخلوط شور شن و ماسه غربال می‌شوند. بصورت شسته یا مخلوط شده تا یک اندازه ثابت از ذرات خاص تولید شود.

3.2.10) تراکم پروکتور استاندارد: حداکثر واحد خشک و وزن خاک فشرده شده در رطوبت بهینه. (مطابق با روش‌های آزمایش D698)

اهمیت و کاربرد استاندارد D2321

4.1) این روش برای استفاده بمنظورنصب زیرزمینی لوله کاروگیت و لوله‌های پلی اتیلن، توسط طراحان و مجری‌ها می‌باشد. درواقع برای تمامی:

• پیمانکاران نصب
• آژانس‌های نظارتی
• مالکان
• و سازمان‌های بازرسی که در ساخت و ساز شرکت دارند،

که در جهت کنترل فاضلاب و سایر برنامه‌های کاربردی جریان گرانشی، از لوله انعطاف پذیر استفاده می کنند. لوله های مورد استفاده مانند هر روش استاندارد دیگری، ممکن است تغییراتی برای شرایط خاص نیاز داشته باشند.

نکته: توصیه‌هایی برای نصب زیرزمینی لوله در شرایط محلی یا منطقه‌ای:

این استاندارد در اسناد قرارداد برای یک پروژه خاص می‌باشد که در ضمیمه X2 به صورت کامل توضیح داده شده است.

مواد در استاندارد D2321

5.1) طبقه بندی: مواد برای استفاده پایه‌ای به عنوان جاسازی و پس‌پرکن در جدول 1 طبقه‌بندی شده‌اند. سنگدانه‌های طبیعی، ساخته شده و فرآوری شده و خاک بر اساس روش تست D 2487 طبقه بندی شده‌اند.

توجه 3: برای یک روش دستی تصویری بصورت میدانی، به تمرین D 2488 مراجعه کنید تا به راحتی شناسایی خاک‌ها را انجام دهید.

توجه 4: مواد فرآوری شده و تولید شده برای ساخت و ساز بزرگراه، از جمله مصالح درشت سنگدانه، پایه، زیرپایه و مصالح سطحی، هنگامی که برای فونداسیون، تعبیه و پر کردن استفاده می‌شود، باید طبقه بندی شود. مطابق با این بخش و جدول 1 با توجه به اندازه ذرات، شکل و درجه بندی انجام شده است.

5.2) نصب و استفاده – جدول 2 توصیه هایی را در مورد نصب و استفاده بر اساس طبقه خاک یا سنگدانه ها ارائه می‌دهد.

5.2.1) استفاده از کلاس I در کلاس IVA خاکها و مصالح – این مواد ممکن است همانطور که در جدول 2 توصیه شده است بدون تغییر استفاده شوند. مگر اینکه روش دیگری مشخص شده باشد.

5.2.2) استفاده از خاکهای کلاس IV-B و کلاس V – این مواد برای بسترسازی توصیه نمی‌شوند و باید از پس‌پر نهایی حذف شوند به جز جایی که در مشخصات پروژه مجاز شناخته شده باشند.

شرح مواد برای پر کردن دور لوله

5.3.1) مواد کلاس IA حداکثر پایداری و پشتیبانی لوله را برای یک چگالی مشخص ایجاد می‌کنند که به دلیل هم پیوستگی زاویه ای ذرات با حداقل تلاش مواد را می‌توان در تراکم نسبتاً بالا بر روی مرحله a نصب کرد. علاوه براین، طیف گسترده‌ای از رطوبت و نفوذپذیری بالا، مواد کلاس IA را قادر به کنترل آب می‌کند.

این مواد اغلب برای جاسازی در سنگلاخ‌ها مطلوب هستند. زیرا دارای بریدگی‌هایی هستند که اغلب با آب مواجه می‌شوند و آن را جذب می‌کنند. با این حال، زمانی که جریان آب زیرزمینی پیش بینی می‌شود، باید در نظر گرفته شود که به مواد مجاور آب نفوذ نکند.

مواد کلاس IB برای پرکردن محل نصب لوله زیرزمینی

5.3.2) مواد کلاس IB پردازش‌می شوند.

با مخلوط کردن کلاس IA و ماسه های طبیعی یا فرآوری شده برای تولید و توزیع، نفوذ پذیری به سطوح مجاور به حداقل می‌رسد. مواد مجاور که حاوی ریزدانه هستند، تراکم آنها در این ترکیب بیشتر است.

همچنین دارای درجه بندی متراکم‌تری نسبت به مواد کلاس IA هستند. بنابراین به مواد بیشتری جهت تکمیل شدن نیاز دارند و تلاش بیشتری جهت فشرده سازی برای دستیابی به حداقل چگالی مشخص شده، باید صورت گیرد. وقتی مواد کلاس IB به درستی فشرده شوند، کیفیت بالایی خواهند داشت.

مواد کلاس II و III و IV-A در استاندارد D2321

5.3.3) مواد کلاسII  هنگامی که فشرده می‌شوند، سطح نسبتاً بالایی از پشتیبانی لوله را فراهم می‌کنند. درواقع خیال کارفرمایان را از بابت نصب زیرزمینی لوله کاروگیت و پلاستیکی آسوده میکنند. در بیشتر موارد، آنها تمام ویژگی‌های مطلوب کلاس IB را دارند. البته زمانی که بصورت کاملاَ متراکم درجه بندی شوند. با این حال، گروه‌های درجه بندی شده را مطالعه کنید. ین مواد موجود در استاندارد D2321، ممکن است اجازه نفوذ به مواد مجاور را بدهند. درنتیجه اندازه‌ها باید بررسی شوند (به X1.8 مراجعه کنید). معمولا مواد کلاس II از ذرات گرد تشکیل شده اند و کمتر هستند.

5.3.4) مواد کلاس III کمتر استفاده می‌شوند. پشتیبانی بیشتری از چگالی معین نسبت به مواد کلاس I یا کلاس II دارند. بمنظور فشرده سازی این مواد، سطح بالایی از تلاش نیاز خواهد بود. مگر اینکه میزان رطوبت، بر عمل فشرده سازی تاثیر بگذارد. مواد کلاس III پس از دستیابی به چگالی مناسب، سطح عالی از پشتیبانی نصب لوله را فراهم می‌کنند.

5.3.5) مواد کلاس IV-A نیاز به a ارزیابی ژئوتکنیکی قبل از استفاده در محیط رطوبی دارد. این مواد نیز مانند کلاس قبل زحمت زیادی برای فشرده سازی دارد اما در صورتی که این اقدام به درستی انجام شود، می‌توان یک سطح پیشتیبانی فوق العاده را انتظار داشت.

سایر اطلاعات مواد پرکننده برای نصب استاندارد زیرزمینی لوله

این مواد ممکن است در چند شرایط، باعث ایجاد شکستگی در لوله شود:

• تحت پر کردن زیاد
• فشار بارهای چرخ ماشین آلات سنگین بر روی سطح. (محل نصب زیرزمینی لوله کاروگیت)
• یا تحت فشرده‌کننده‌های ارتعاشی سنگین و دستکاری‌ها

5.4 میزان رطوبت مواد جاسازی: میزان رطوبت مواد جاسازی شده باید در حد مناسب باشد. محدودیت‌هایی برای قرار دادن و فشرده سازی تا سطوح مورد نیاز وجود دارد که میزان ربوطت قابل قبول در حد 63 درصد است. (به روش های تست D 698 مراجعه کنید). عملی بودن و به دست آوردن و حفظ حدود مورد نیاز در میزان رطوبت در این استاندارد به خوبی بررسی شده است.

یک معیار مهم برای انتخاب مواد، حین پرکردن اطرلف لوله در دستیابی به تراکم مورد نیاز است، به ویژه در اطرلف لوله که ممکن است منجر به انحراف بیش از حد شود. جایی که فرصتی برای نشت آب پس از شکست لوله ایجاد شود.

5.5 حداکثر اندازه ذرات: حداکثر اندازه ذرات برای بسترسازی محدود به مواردی است که طولشان از 11⁄2 اینچ عبور می‌کنند. (37.5 میلی متر)

برای افزایش محل قرارگیری در اطراف یکدیگر باید لوله ای با قطر مناسب مناسب انتخاب شده و برای جلوگیری از آسیب به دیواره لوله کوچکتر، حداکثر اندازه ممکن خاک متفاوت مورد استفاده قرار بگیرد (به X1.9 مراجعه کنید). هنگام پر کردن نهایی شامل سنگ و سنگفرش، مهندس ناظر ممکن است بیشتر به این نوع مواد نیاز داشته باشد.

حفاری ترانشه برای نصب لوله فاضلاب

اطلاعات رویه‌های حفاری ترانشه به ویژه در نصب لوله‌ها مهم است که در اینجا آورده شده‌اند.

برای اطمینان از اینکه سلامت لوله‌ها را در حین حفاری حفظ کنید، نحوه نصب دیواره ترانشه بسیار مهم است. درحقیقت تا مطمئن باشید که تحت هر شرایط کاری، لوله ها پایدار خواهند بود. به همین منظور، دیوارهای ترانشه را شیب دار و با پشتیبانی های منطبق با تمام محیط بسازید.

استانداردهای ایمنی فقط به اندازه ای که بتوانید با خیال راحت ترانشه را باز کنید و توسط تجهیزات موجود نگهداری کنید، شما را راهنمایی می‌کند. پر کردن تمام ترانشه‌ها به عنوان یک عمل مهم شناخته می‌شود که باید در اسرع وقت صورت گیرد. و نه دیرتر از پایان کار.

6.2) کنترل آب: لوله را در حالت ایستاده قرار نداده و نصب نکنید. همیشه از روان شدن آب‌های سطحی جلوگیری کنید و این یه راهکار اصلی دارد که در خط بالا توضیح داده شد.

از ورود به محل نصب لوله در هنگام نصب خودداری کنید که بسیار خطرناک است.

معضل آب زیرزمینی برای حفاری ترانشه (استاندارد D2321)

6.2.1) آب‌های زیرزمینی: زمانی که آب‌های زیرزمینی در محل نصب لوله آب وجود دارد، آبگیری برای حفظ ثبات در محل، از اصول ابتدایی است. سطح آب را در زیر بستر لوله و فونداسیون حفظ کنید تا در کف ترانشه پایداری ایجاد شود. در صورت لزوم می‌توانید از:

• پمپ های مخزن
• نقاط چاه
• چاه های عمیق
• ژئوفابریک
• لوله‌های زهکشی
• و یا پتوهای سنگی

استفاده کنید که هدف از بهره‌گیری از این پارامترها، کنترل آب در بستر است. هنگام حفاری در حالیکه نمی‌دانید حجم آب زیرزمینی چقدر است، باید اقداماتی انجام دهید:

• در ابتدا سعی کنید متوجه بشوید که آب از نقطه‌ای خاص وارد بستر لوله می‌شود. و یا کلا در همین سطح از خاک، آب زیر زمینی وجود دارد.
• اگر نشتی آب به حالت نقطه ای بود، بدنبال لوله شکسته شده باشید. در غیر اینصورت در عمل بسترسازی، به سطح آب زیر زمینی رسیده‌ایم.
• حال باید به کمک فنون بسترسازی، عمل نصب را انجام دهیم. از جمله‌ی این فنون میتوان به: استفاده از انواع ژئوتکستایل یا شناور کردن لوله‌ها اشاره نمود.

6.2.2) آب روان: خروجی آب جاری را کنترل کنید، از زهکشی آب‌های سطحی یا زیرزمینی برای جلوگیری از تضعیف کف ترانشه یا دیوارها، فونداسیون یا موارد دیگر در مناطق تعبیه شده سدها، برش‌ها یا سایر موانع را استفاده کنید. در طول نصب برای جلوگیری از نفوذ بیش از حد آب در امتداد کف، ترانشه‌ها را پر کنید.

6.2.3) مواد برای کنترل آب: از درجه بندی مناسب استفاده کنید تا مواد در فونداسیون یا لایه‌های بستر یا همان خاک زهکشی پتوهایی برای انتقال آب جاری به چاله‌ها یا موارد دیگر را از طریق زهکشی‌ها از مواد با درجه بندی خوب، همراه با سوراخ استفاده کنید. زیر زهکشی، برای افزایش انتقال آب جاری، درصورت لزوم از روش بالا استفاده می‌شود.

آب زیرزمینی در مورد آب‌های زیر زمینی نیز باید نکاتی رعایت شود که در بالا به آنها اشاره شد و فقط کافیست توجه داشته باشید که در صورت آب زیر زمینی زیاد باید از لوله‌های زهکشی نیز استفاده شود تا بتوان آب اضافی را از محل دفن لوله‌های بزرگ دور کرد.

حداقل عرض ترانشه جهت نصب لوله زیرزمینی

6.3) حداقل عرض ترانشه: جایی که دیوارهای ترانشه پایدار هستند یا پشتیبانی ایجاد شده، عرض کافی را حفر کنید، اما نه بیشتر از چیزی که لازم است، برای اطمینان از محل کار به درستی و ایمن و چفت و بست فشرده و سایر مواد جاسازی به درستی به کار بگیرید. فضای بین لوله و دیوار ترانشه باید بیشتر از فاصله‌ای باشد که تجهیزات مورد استفاده قرار است کار کنند. تراکم مورد استفاده در منطقه لوله نیز مهم است. حداقل عرض نباید از لوله کمتر باشد.

علاوه بر ملاحظات ایمنی، عرض ترانشه در‌خاک های بدون پشتوانه و ناپایدار بستگی به اندازه و سفتی لوله دارد. البته موارد مورد توجه نیز وجود دارند: جاسازی، خاک محل، و عمق پوشش.

تجهیزات مورد نظر می‌توانند الزامات نصب را برای شما فراهم کنند. اگر مشخص شود که استفاده از چنین تجهیزات نصب مطابق با الزامات این استاندارد را فراهم می‌کند، حداقل عرض ترانشه ممکن است کافی باشد. ضمناَ طبق تایید مهندس نیز می‌تواند کاهش یابد.

6.4) پشتیبانی از دیوارهای ترانشه: زمانی که تکیه گاه‌های ترانشه مانند:

• ورق
• جک ترانشه
• سپر ترانشه
• یا جعبه

استفاده می‌شود، اطمینان حاصل کنید که پشتیبانی از لوله حفظ می‌شود. همچنین در طول نصب اطمینان حاصل کنید که ورق به اندازه کافی محکم است و برای جلوگیری از شستشوی دیواره پشتی ترانشه از ورق تدابیری در کمک بگیرید.

6.4.1) این استاندارد از Left in Place پشتیبانی می‌کند. مگر اینکه دستور دیگری داده شده باشد. ورق رانده شده به داخل یا زیر ناحیه لوله باید در جای خود رها شود تا از دست رفتن پشتیبانی بنیادی جلوگیری شود و مواد جاسازی زمانی که قرار است بالای ورق پر شود را محاسبه کنید. یعنی  1.5 فوت (0.5 متر) یا بیشتر بالای تاج را برش بزنید.ایمنی این بخش (دیواره ها) بسیار مهم است. زیرا این یک عضو ساختاری دائمی است. هنگام تخریب بیولوژیکی (حمله حشرات یا دیگر اشکالات بیولوژیکی)، برای جلوگیری در برابر پوسیدگی از مهندس ناظر کمک بخواهید.

توجه 6: برخی از ترکیبات نگهدارنده و محافظ ممکن است واکنش نشان دهند. بنابراین دستور کار این است که از قبل با سازنده و ارائه کننده خود هماهنگ باشید و این موراد را دورتر از لوله‌ها نگهداری کنید. (به جهت عدم آسیب به لوله)

تکیه گاه دیوار ترانشه در نصب لوله زیرزمینی

6.4.2) تکیه گاه‌های دیوار ترانشه متحرک (لوله نصب شده و جاسازی آن در هنگام استفاده از ترانشه متحرک):

جعبه‌ها و سپرها و تکیه گاه‌های متحرک نباید در زیر (بستر) استفاده شوند. مگر اینکه روش‌های تایید شده برای آن ها استفاده شود. حفظ یکپارچگی مواد جاسازی، قبل از جابجایی تکیه گاه‌ها مهم می باشد. بنابراین جاسازی و فشرده سازی را به اندازه کافی با دقت انجام دهید.

6.4.3) حذف تکیه گاه دیوار ترانشه:

اگر مهندس ناظر اجازه استفاده از ورق یا سایر تکیه گاه‌های دیوار ترانشه در زیر را می‌دهد، در اطراف لوله اطمینان حاصل کنید که لوله و فونداسیون و تعبیه مواد با برداشتن ساپورت مختل نمی‌شوند. سپس جاهای خالی را پر کنید. برداشتن تکیه گاه‌ها و فشرده سازی تمام مواد مورد نیاز، باید با تراکم متناسب استفاده شوند.

6.5) سنگ یا مواد تسلیم ناپذیر در پایین ترانشه:

اگر سنگ تاقچه، تخته سنگ، شیل یا سایر مواد تسلیم ناپذیر، سنگفرش، قلوه سنگ یا آوار، تخته سنگ یا سنگ های بزرگتر از 1.5 اینچ (40 میلی متر) در کف ترانشه استفاده می‌شوند، حفاری حداقل عمق 6 اینچ (150 میلی متر) در زیر لوله باید باشد و با مواد جاسازی مناسب جایگزین گردد (به 7.2.1 مراجعه کنید).

اصول حفاری ترانشه در استاندارد D2321

نگاه کلی – توصیه‌هایی برای استفاده از انواع مختلف مواد طبقه بندی شده در بخش 5 و جدول 1 برای استاندارد 2321D نوشته شده است. اصول مناسب فونداسیون، نصب ژئوتکستایل، بندکشی و پس‌پرده‌ها در آن قرار داده شده است.

توجه 5: نصب لوله در مناطقی که ممکن است نشست قابل توجهی داشته باشد، پیش‌بینی شود. از جمله در مجاور پی ساختمان و در محل دفن انواع سپتیک تانک ، یا در سایر خاک‌های بسیار ناپایدار. بطورکلی در تمامی فضاهای عنوان شده، نیاز به دقت خاصی وجود دارد.

7.2) بستر ترانشه: فونداسیون و بستر را طبق نیاز مهندس و با توجه به شرایط ترانشه، اجرا کنید.

در پایین ترانشه، بستری سفت، ثابت و یکنواخت برای آن فراهم کنید. فقط دقت کنید که برای اتصالات آن، جایی در نظر گرفته باشید. ساخت بستر حداقل 4 اینچ (100 میلی متر) نیاز است. مگر اینکه مهندس عددی غیر از این عدد را مشخص کرده باشد.

7.2.1) سنگ و مواد تسلیم ناپذیر: وقتی سنگ یا مواد تسلیم ناپذیر در کف ترانشه وجود دارد، بالشتک بستر نیز می‌توان ایجاد کرد. 6 اینچ (150 میلی متر) حداقل ضخامت آن در زیر لوله است.

7.2.2) کف ترانشه ناپایدار: جایی که کف ترانشه قرار دارد، ناپایدار است. یا تمایل “سریع” را برای ریزش نشان می‌دهد. بنابراین تا عمق مطمئن حفاری کنید و جایگزینی با پایه کلاس مواد IA، کلاس IB یا کلاس II از درجه بندی مناسب بکار گیرید.

موادی که ممکن است در شرایط بحرانی باعث از دست دادن پشتیبانی لوله شوند را از محل و فونداسیون فشرده مواد حذف کنید. برای شرایط شدید، مهندس ممکن است به یک:

• پایه خاص مانند شمع
• یا ورق پوشیده شده با تشک بتنی،

نیاز پیدا کند. کنترل سریع و شرایط ناپایدار کف ترانشه ممکن است با استفاده از ژئوفابریک مناسب حل شود.

اشکالات رایج در نصب ترانشه لوله‌های فاضلاب زیرزمینی

7.2.3) بارگذاری‌های محلی:

در محل دفن لوله سعی کنید میزان رفت و آمد را کاهش دهید تا بتوانید به راحتی و خیال آسوده از خطوط لوله خود بهره بگیرید. همچنین بکارگیری ورق و شمع سبب می‌شود ترانشه بیشتر مورد اطمینان باشد.

7.2.4) حفاری بیش از حد:

اگر کف ترانشه کمتر از درجه مورد نظر (بیش از حد) حفاری شده است، گودبرداری بیش از حد را با مواد پایه یا بستر سازگار و فشرده به یک تراکم  کمتر از حداقل چگالی‌های ارائه شده پر کنید.

7.2.5) آب کردن:

اگر دیواره‌های کناری ترانشه در طول هر یک از آن ها فرو بریزد، قسمتی از حفاری یا نصب لوله، را به تعویق بیاندازید. سپس مواد ناپایدار را از خاک آن بخش جدا کنید.

7.3) محل و تراز:

لوله و اتصالات را در محل قرار دهید. ترانشه مطابق با ارتفاعات مورد نیاز برای شیب‌ها و ترازها حفر شود. محل منهول‌ها را مشخص کرده و سپس به دقت به اجرای لوله‌ها بپردازید به طوری که انحراف مفصل‌ها از قبل محاسبه و تعیین شده باشند. در این حین توجه داشته باشید که به درستی خاک اطراف منهول را انتخاب کرده باشید تا دچار ریزش نشود.

اتصالات ترانشه

7.4 اتصال: با توصیه‌های سازنده برای مونتاژ اجزای مفصل را انجام دهید. در ساخت مفاصل وقتی لوله گذاری تمام شد، آن‌ها را محکم کنید. این کار جهت جلوگیری از ورود گل و خاک و آب داخل خط لوله است زیرا در حین نصب ممکن است لوله‌ها مقداری حرکت کنند و مواد ناخواسته وارد آن‌ها شود.

7.4.1) اتصالات مهر و موم الاستومری: لوله‌ها را علامت گذاری کنید تا بتوانید در زمان نصب از محل قرار گیری دقیق آنها باخبر شوید زیرا همانطور که در بالا گفته شد محل منهول‌ها قرار است از قبل مشخص شوند و اگر خط لوله در حین نصب جابجا شود ممکن است نصب لوله ها نتواند طبق نقشه پیش برود. در حین نصب با حوصله کار کنید و از قانون تراز محوری پیش روی کنید تا فشار اضافی به لوله‌ها وارد نکنید که امکان شکستگی دارد. البته شما می‌توانید با شرکت تولید کننده لوله‌ها تماس گرفته و سوالات لازم را در این زمینه سوال کنید.

7.4.2) اتصالات سیمانی: هنگام ساخت اتصالات، توصیه‌های لوله و نصب را دنبال کنید. در زمان نصب به اتصالات سیمانی زمان بدهید تا خشک شوند. اگر دچار شکستگی شده و یا از محل نصب جدا شوند، باید با یک اتصال سیمانی جدید آن را جایگزین کنید.

7.4.3) اتصالات همجوشی حرارتی: اتصالات همجوشی حرارتی را مطابق با توصیه‌های سازنده لوله اجرا کنید. لوله ها ممکن است در سطح زمین به هم متصل شوند و سپس پایین بیایند تا در ترانشه قرار گیرند. البته باید طوری باشد که لوله آسیب نبیند. این مسئله مهم، نیازمند یک پشتیبان برای عمل لوله گذاری است.

نحوه متراکم سازی خاک و نصب لوله‌های کاروگیت

• مواد جاسازی را با روش‌هایی قرار دهید که آسیب نبینند. بین بستر و سطح زیرین لوله، قبل از قرار دادن و فشرده سازی، تراکم توصیه شده را دنبال کنید.
• اجازه ندهید تجهیزات فشرده سازی به لوله آسیب برساند از تجهیزات و تکنیک‌های جدید و آپدیت استفاده کنید که سازگار با مواد استفاده شده و محل قرارگیری در ترانشه باشند.
• قبل از استفاده از تجهیزات فشرده سازی یا ساخت و ساز سنگین، به طور مستقیم روی لوله، مقدار کافی خاک قرار دهید.
• برای جلوگیری از آسیب، انحراف بیش از حد، یا سایر اختلالات لوله به 7.6 مراجعه کنید.

7.5.1) حداقل چگالی: حداقل چگالی جاسازی باید توسط مهندس بر اساس ارزیابی شرایط خاص محاسبه شود و در صورت غیاب مهندس از جدول شماره یک می‌توانید بهره ببرید. سفتی تعبیه شده مناسبی را در اکثر نصب ها می‌توان به دست آورد. شرایط آنها بر اساس دستیابی به مدول متوسط ​​واکنش خاک هستند (E8) 1000 psi.

7.5.2) تثبیت با آبیاری: تثبیت مواد بدون چسبندگی با آبیاری فقط باید تحت شرایط کنترل شده در صورت تایید توسط مهندس صورت گیرد و در همه حال مطابق با ضخامت خاک بالای لوله و حداقل چگالی های ارائه شده در جدول باشد.

پوشش خاک در استاندارد D2321

7.6) حداقل پوشش: برای جلوگیری از آسیب به لوله و اختلال در تعبیه لوله، حداقل عمق پر کردن بالای لوله باید قبل از عبور وسایل نقلیه اعمال شود. تجهیزات سنگین ساختمانی نیز جای خود دارند. حداقل عمق پوشش باید توسط مهندس بر اساس ارزیابی شرایط پروژه خاص محاسبه گردد.

در صورت عدم وجود ارزیابی مهندسی، موارد زیر حداقل الزامات پوشش را تشریح میکنند.

• بطور کلی: پوشش (یعنی عمق پس‌پر کردن بالای لوله)
• حداقل 24 اینچ (0.6 متر) یا یک قطر لوله (هر کدام بزرگتر است)
• برای جاسازی کلاس IA و IB، و پوشش حداقل 36 اینچ.
• پیروی از استاندارد D 2321
• ·      (0.9 متر) یا یک قطر لوله (هر کدام بزرگتر است) برای کلاس II، III، و تعبیه IVA، قبل از اجازه دادن به وسایل نقلیه یا تجهیزات ساختمانی برای تردد سطح ترانشه، و حداقل 48 اینچ.
• ·      (1.2 متر) پوشش؛ قبل از استفاده از هیدروهمر برای تنظیم تراکم.
• از تراکم کننده های نوع هیدروهمری استفاده نکنید. مگر اینکه توسط مهندس تایید شده باشد.
• جایی که بارهای ساختمانی ممکن است بیش از حد باشد (به عنوان مثال، جرثقیل، تجهیزات حفر زمین و غیره)، حداقل پوشش باید طبق تعیین مهندس افزایش یابد.

استاندارد D2321 در نصب منهول

7.7 رایزرهای عمودی: منهول‌ های عمودی جهت پشتیبانی خطوط لوله بکار می‌روند. به این صورت که وجود آنها باعث عدم جابجایی خطوط لوله می‌شود و به راحتی از این لوله ها پشتیبانی می‌کند. فلذا قرار دادن این منهول‌های عمودی ضروری است.

7.8 توجه داشته باشید که در حین حفر ترانشه، از طرفین محل دسترسی را مسدود نکنید. تا بتوانید به راحتی لوله‌ها را اجرا کنید؛ بنابراین نیاز است بالای ترانشه را خالی نگه دارید.

توجه 6: هنگامی که بیش از یک لوله در مجاور نصب شده باشد، به تکنیک‌ها و ملاحظات ساخت و ساز خاصی نیاز است.

ترانشه‌ها برای اطمینان از حفظ یکپارچگی، بسترسازی می‌شوند.

7.9 درپوش و دوشاخه لوله: درپوش‌ها و شاخه‌ها را روی لوله محکم کنید. برای جلوگیری از حرکت و نشت، این کار تحت آزمایش فشار انجام می‌شود.

7.10 اتصالات منهول: درهنگام نصب منهول‌ها، هیچ کدام از آنها نباید دارای نشتی و درز باشند. برای این کار بهتر است با مهندس ناظر در ارتباط باشید تا در انتخاب نوع مواد نیز شما را راهنمایی کند.

7.11 نظارت میدانی: انطباق با اسناد قرارداد در مورد نصب لوله، از جمله عمق ترانشه، درجه، شرایط آب، فونداسیون، تعبیه و پس‌پر کردن مواد، اتصالات، تراکم مواد در محل، و ایمنی، باید توسط مهندس در دوره‌های مناسب نظارت شود.

همچنین جز الزامات پروژه این است که قبل از بکارگیری خط لوله، آزمایش‌های لازم آن صورت گیرد. و مهندس ناظر بصورت میدانی در صحنه باشد.

بازرسی، جابجایی، و ذخیره سازی لوله ها

8.1 بازرسی: پس از دریافت، هر محموله را بازرسی کنید. لوله و اتصالات برای انطباق با مشخصات محصول و اسناد قرارداد، بازدید شوند. لوله ناسازگار یا آسیب دیده را رد کنید و به تولید کننده بازگردانید.

8.2: جابجایی و ذخیره‌سازی لوله و اتصالات مطابق با توصیه‌های سازنده صورت گیرد.

دستورالعمل نصب لوله‌های کاروگیت بر پایه استاندارد STM D2321