منبع تحت فشار محفظه ای است که برای حفظ فشار آب در سیستم آبرسانی استفاده می شود. در واقع منبع تحت فشار با ذخیره سازی آب با فشار مناسب، نیاز به روشن و خاموش شدن های مکرر پمپ را کاهش می دهد.
هر چه حجم این منبع بیشتر باشد تعداد دفعات روشن و خاموش پمپ کاهش بیشتری خواهد داشت. این منبع ها معمولاً در کنار پمپ آب قرار می گیرد و به لوله های آبرسانی متصل می شود. در ادامه ما شما را با انواع منابع تحت فشار، کاربردها، ظرفیتهای مختلف، قطعات مورد استفاده در ساخت، مزایا و نحوه انتخاب بهترین ظرفیت آشنا خواهیم کرد.
منبع تحت فشار چیست؟
منبع تحت فشار مخزنی بسته و مقاوم است که برای ذخیره و تأمین آب تحت فشار در سیستم‌های پمپاژ و تأسیسات ساختمانی بکار می‌رود. منابع تحت فشار با ترکیب یک بدنه فولادی یا کامپوزیتی و دیافراگم لاستیکی، آب را درون خود ذخیره کرده و با ایجاد فشار یکنواخت، از روشن و خاموش شدن مکرر پمپ جلوگیری می‌کنند. نتیجه این عملکرد، افزایش عمر پمپ، کاهش مصرف انرژی و تأمین دائمی آب با فشار پایدار برای مصارف خانگی، کشاورزی و صنعتی است.
انواع منبع تحت فشار
منابع تحت فشار در دو نوع اصلی وجود دارند:
- منبع تحت فشار دیافراگمی: در این نوع منبع، یک دیافراگم لاستیکی آب و هوای فشرده را از هم جدا می کند. هنگامی که پمپ آب را روشن می کنید، آب وارد منبع می شود و دیافراگم را به سمت بالا می راند. این کار باعث می شود که هوا فشرده شود و فشار آب افزایش یابد. هنگامی که پمپ خاموش می شود، دیافراگم به موقعیت اولیه خود بازمی گردد و آب از منبع خارج می شود.
- منبع تحت فشار تیوپی: در این نوع منبع، یک تیوپ لاستیکی آب را در خود نگه می دارد. هنگامی که پمپ آب را روشن می کنید، هوا فشرده می شود و تیوپ را باد می کند. این کار باعث می شود که فشار آب افزایش یابد. هنگامی که پمپ خاموش می شود، هوا فشرده شده از تیوپ خارج می شود و آب از منبع خارج می شود.
کاربردهای منابع تحت فشار
کاربردهای منبع تحت فشار عبارتند از:
- سیستم های آبرسانی خانگی: منابع تحت فشار در سیستم های آبرسانی خانگی برای تامین آب با فشار یکنواخت به شیرهای آب استفاده می شود. این امر باعث می شود که آب با فشار کافی برای استفاده در کارهای مختلف مانند شستشو، دوش گرفتن و آبیاری باغچه در دسترس باشد.
- سیستم های آبیاری: منبع های تحت فشار در سیستم های آبیاری برای تامین آب به آبپاش ها و سایر تجهیزات آبیاری استفاده می شود. این کار باعث میشود که آب با فشار کافی برای آبیاری زمین های کشاورزی و باغچه ها در دسترس باشد.
- سیستم های صنعتی: منبع تحت فشار در سیستم های صنعتی برای تامین آب برای استفاده در تجهیزات صنعتی استفاده می شود. با استفاده از این مخازن آب با فشار کافی برای عملکرد صحیح تجهیزات صنعتی در دسترس خواهد بود.
- سیستم های آتش نشانی: منبع های تحت فشار در سیستم های آتش نشانی نیز برای تامین آب به شیرهای آتش نشانی در ساختمان های مسکونی و تجاری استفاده می شود.
همچنین منبع تحت فشار تضمین می‌کند که آب با فشار پایدار به تمام بخش‌ها از جمله منبع کویل دار برسد، و منبع کویلی هم آن آب را به دمای مطلوب می‌رساند. این دو تجهیز مکمل همدیگر در سیستم تأمین و ذخیره‌سازی آب به شمار می‌روند.
مزایای منبع تحت فشار
منابع تحت فشار مزایای زیادی دارند، از جمله:
- تثبیت فشار آب: این تجهیزات، فشار آب را در سیستم آبرسانی تثبیت می کنند. این امر باعث می شود که آب با فشار یکنواخت از شیرها خارج شود، حتی اگر پمپ در حال کار نباشد. پیشنهاد می نمائیم صفحه بوستر پمپ را نیز مطالعه کنید.
- کاهش استهلاک پمپ: منبع تحت فشار از پمپ در برابر روشن و خاموش شدن مکرر محافظت می کند. این امر باعث افزایش طول عمر پمپ می شود.
- کاهش مصرف برق: این منبعها باعث می شوند که پمپ کمتر کار کند. این امر منجر به کاهش مصرف برق می شود.
- کاهش آلودگی صوتی: استفاده از انها باعث کاهش روشن و خاموش شدن مکرر پمپ می شود. این امر باعث کاهش آلودگی صوتی ناشی از کارکرد پمپ می شود.
- افزایش طول عمر شبکه آبرسانی: استفاده از آنها باعث کاهش نوسانات فشار آب می شود. این امر باعث افزایش طول عمر شبکه آبرسانی می شود.
- صرفه جویی در هزینه: استفاده از این منبع ها باعث کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری پمپ و شبکه آبرسانی می شود.
ظرفیت منبع های تحت فشار
منابع تحت فشار در ظرفیت های مختلفی تولید می شوند و معمولاً بر حسب لیتر یا گالن اندازه گیری می شود. ظرفیت باید متناسب با حجم آب مورد نیاز سیستم آبرسانی باشد. ظرفیت منبع تحت فشار معمولاً در بازه 8 تا 3000 لیتر قرار دارد و البته می تواند بیشتر از این نیز باشد.
در هنگام انتخاب این سیستم باید ظرفیت را با توجه به تعداد افراد ساکن در ساختمان، تعداد شیرهای آب موجود در ساختمان، میزان مصرف آب در ساختمان و ارتفاع ساختمان از سطح دریا تعیین کنید.
در اینجا یک بازه از ظرفیت منابع تحت فشار برای کاربردهای مختلف آورده شده است:
- سیستم های آبرسانی خانگی: 100 تا 1000 لیتر
- سیستم های آبیاری: 500 تا 10000 لیتر
- سیستم های صنعتی: 1000 تا 30000 لیتر
- سیستم های آتش نشانی: 5000 تا 100000 لیتر
به عنوان مثال، برای یک ساختمان مسکونی با 5 نفر جمعیت و 10 شیر آب، یک منبع تحت فشار با ظرفیت 100 لیتر مناسب است. اگر ساختمان دارای ارتفاع زیادی از سطح دریا باشد، باید ظرفیت را بیشتر کنید.
چند مثال دیگر از ظرفیت منابع تحت فشار برای کاربردهای مختلف آورده شده است:
- برای یک ساختمان مسکونی با 10 نفر جمعیت و 20 شیر آب، یک منبع با ظرفیت 200 لیتر مناسب است.
- برای یک مجتمع تجاری با 100 نفر جمعیت و 100 شیر آب، یک منبع تحت فشار با ظرفیت 1000 لیتر مناسب است.
- برای یک کارخانه با 1000 نفر جمعیت و 1000 شیر آب، یک منبع با ظرفیت 10000 لیتر مناسب است.
البته باید توجه داشته باشد ظرفیت منبع تحت فشار باید با توجه به شرایط خاص سیستم آبرسانی تعیین شود.
بخش های مختلف منابع تحت فشار
اجزای مختلف منبع تحت فشار عبارتند از:
- بدنه منبع: محفظه ای است که آب و هوای فشرده را در خود نگه می دارد. بدنه معمولاً از فلز، فایبرگلاس یا پلاستیک ساخته می شود.
- دیافراگم: یک غشای لاستیکی است که آب و هوای فشرده را از هم جدا می کند. دیافراگم در منابع تحت فشار دیافراگمی استفاده می شود.
- تیوپ: یک لوله لاستیکی است که آب را در خود نگه می دارد. تیوپ در منابع تحت فشار تیوپی استفاده می شود.
- شیر یکطرفه: از جریان برگشت آب از منبع به پمپ جلوگیری می کند.
- شیر هواگیری: برای تخلیه هوا از منبع استفاده می شود.
- گیج فشار: برای اندازه گیری فشار آب درون منبع استفاده می شود.
راهنمای انتخاب منبع تحت فشار
انتخاب منبع تحت فشار مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- اندازه منبع تحت فشار باید متناسب با اندازه سیستم آبرسانی باشد. در واقع باید فضای کافی برای ذخیره آب مورد نیاز سیستم آبرسانی را داشته باشد.
- فشار آب مورد نیاز سیستم آبرسانی باید در نظر گرفته شود. منبع باید بتواند فشار آب مورد نیاز سیستم آبرسانی را تامین کند.
- منابع تحت فشار در دو نوع اصلی تیوپی و دیافراگمی تولید میشود که باید براساس نیاز و مزایای هر کدام منبع مناسب خود را انتخاب کنید.
- جنس بدنه منبع معمولاً از فلز، فایبرگلاس یا پلاستیک است که در مقابل خوردگی مقاوم هستند.
- ضخامت بدنه منبع باید متناسب با فشار آب مورد نیاز سیستم آبرسانی باشد.
- ظرفیت باید متناسب با حجم آب مورد نیاز سیستم آبرسانی باشد.
- قیمت منبع تحت فشار نیز باید در هنگام انتخاب نظر گرفته شود.
در هنگام انتخاب، بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید تا با توجه به شرایط سیستم آبرسانی شما، منبع تحت فشار مناسب را انتخاب کند. برای این کار با کارشناسان مجموعه صنعتی ناب زیست تماس بگیرید تا شما را راهنمایی کنند.
قیمت منبع تحت فشار
قیمت منبع تحت فشار صنعتی در ایران بسته به ظرفیت و فشار کاری متغیر است. منبع تحت فشار 100 لیتری حدود 9 تا 25 میلیون تومان قیمت دارد، مدلهای 150 لیتری بین 13 تا 45 میلیون تومان عرضه می‌شوند و منبع تحت فشار 200 لیتری معمولاً در بازه 18 تا 55 میلیون تومان قرار می‌گیرد. برای ظرفیتهای بالاتر از 300 لیتر نیز قیمت منبع تحت فشار از 29 میلیون تومان شروع شده و متناسب با مشخصات فنی افزایش می‌یابد.
قیمت منبع تحت فشار به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- منابع تحت فشار دیافراگمی معمولاً گران تر از منابع تحت فشار تیوپی هستند.
- ظرفیت مخازن بر قیمت آن تأثیر زیادی می گذارد. منابع با ظرفیت بالاتر معمولاً گران تر هستند.
- جنس بدنه منبع بر قیمت آن تأثیر می گذارد. منبع های با بدنه فلزی معمولاً گران تر از مدلهای با بدنه پلاستیکی هستند.
- ضخامت بدنه منبع بر قیمت آن تأثیر می گذارد. منابع با بدنه ضخیم تر معمولاً گران تر هستند.
- برخی از منابع تحت فشار دارای ویژگی های اضافی مانند گیج فشار، شیر هواگیری و شیر یکطرفه هستند. وجود این ویژگی ها بر قیمت نهایی تأثیر می گذارد.
برای کسب اطلاعات کامل و جزئیات بیشتر در هر زمان میتوانید با کارشناسان فروش مجموعه صنعتی ناب زیست تماس بگیرید.
منبع تحت فشار تیوب دار بهتر است یا دیافراگمی؟
معمولاً طول عمر منبع دیافراگمی بیشتر از تیوپ دار است ولی در عوض قیمت آن بسیار بیشتر بوده و تعمیر آن نیز دشوارتر است. همچنین به دلیل نبود قطعات و خدمات پس از فروش برای منابع دیافراگمی در صورت خرابی، احتمالاً مجبور به خرید یک منبع جدید خواهید بود .ضمن اینکه پیدا کردن یک منبع دیافراگمی اصل در بازار کار بسیار دشواری است و به احتمال زیاد یک منبع تیوپ دار به اسم دیافراگمی به شما تحویل داده شود.
شرایط نگهداری منبع تحت فشار
فشار ماکسیمم و مینیمم تنظیم شده برای پمپ باید متناسب با فشار ماکسیمم و فشار اولیه منبع تحت فشار باشد. با انتخاب درست توان پمپ و حجم و همچنین تنظیم صحیح فشار مینیمم و ماکسیمم پمپ، مانع از روشن و خاموش شدن های متوالی پمپ شوید. این مسئله به شدت از عمر تیوپ و پمپ می کاهد. با استفاده از لرزه گیر، منبع را در برابر ضربات چکشی آب محافظت کنید.
مواد معلقی مانند براده های بسیار ریز زنگ آهن (در آب شهری وجود دارند) و سایر مواد رسوب کننده مانند منگنز می توانند با رسوب روی تیوپ کشسانی آن را کاهش دهند و از عمر آن بکاهند. پیشنهاد می شود قبل از منبع ذخیره و پمپ حتمی از فیلترهایی استفاده کنید که این ذرات را از آب جدا می کنند. همچنین وجود کلر زیاد نیز تاثیر مخربی روی تیوپ خواهد داشت.
عیب یابی منبع تحت فشار تیوپی
پمپ را خاموش کنید. شیر فلکه آب ورودی به پمپ را ببندید. نزدیکترین شیر تخلیه بعد از پمپ را باز کنید به گونه ای که به صورت ثقلی آب داخل پمپ، منبع تحت فشار و لوله ها تخلیه شود، شیر را باز بگذارید. منبع تحت فشار را کمی تکان دهید. اگر داخل آن آب است تیوپ شما ترکیده و نیاز به تعویض دارد.
با کمک فشار سنج فشار باد منبع را اندازه بگیرید. اگر فشار بیش از 2psi کمتر از فشار استارت پمپ بود با کمک کمپرسور آن را باد کنید. اگر فشار باد بیش از فشار استارت پمپ بود باد آن را با تخلیه به اندازه 2psi پایینتر از فشار استارت پمپ برسانید. با کمک کف صابون هر گونه نشتی هوا را در محل شارژ باد منبع بررسی فرمایید. در صورتی که تیوپ دچار پارگی یا پنچری باشد پمپ به تناوب روشن و خاموش می شود. (این مسئله به شدت از عمر پمپ خواهد کاست)
منبع تحت فشار در هنگام نصب در هر پروژه ساختمانی نیاز به تنظیم مجدد فشار باد دارد. به صورت پیش فرض فشار باد می تواند 2 بار یا 29PSI باشد. فشار باد می بایست همیشه کمی کمتر از میزان فشار استارت پمپ باشد. (2psi یا 0.14 بار). یا حداکثر 10% کمتر از فشار استارت پمپ. به خاطر داشته باشید این کار را قبل از ورود آب به منبع تحت فشار انجام دهید و یا پس از تخلیه کامل آب از داخل منبع تحت فشار.
مثال:
فرض کنید اتومات پمپ در ساختمان شما به گونه ای تنظیم شده که وقتی فشار آب داخل لوله های ساختمان به 2 بار یا 29PSI و کمتر برسد، پمپ استارت می کند. در این حالت فشار باد می بایست روی حدود 27PSI یا 1.86 بار تنظیم شده باشد. یکی از دلایل نوسان فشار آب هنگام مصرف (روشن و خاموش شدن متناوب پمپ) مربوط به تنظیم نبودن فشار باد منبع تحت فشار است.
در صورتی که فشار باد بیش از حد کم باشد ساییدگی تیوپ به دیواره منبع بیشتر شده و موجب کوتاه شدن عمر تیوپ و پاره شدن زود هنگام آن می گردد. در صورت نصب غیر تراز منبع تحت فشار هم بحث ساییدگی تیوپ به دیواره مخزن فلزی باعث پارگی زودهنگام آن می شود.
همچنین در صورتی که فشار باد بیش از حد کم باشد تیوپ بیش از حد از آب پر می شود. ولی به دلیل فشار هوای ناکافی در منبع در هنگام مصرف تنها بخش کوچکی از آب به شبکه تزریق می شود.
در این شرایط در هر زمانی که یک مصرف کننده شیر آب را باز کند پمپ آب در سیکل های کوتاه روشن و خاموش می گردد و این امر موجب می شود تا پمپ بیش از حد گرم شود و احتمال سوختن آن نیز افزایش یابد. البته اگر فشار هوای منبع تحت فشار بیش از اندازه زیاد باشد هم همین اتفاق می افتاد و شما همیشه حجم بسیار کمی آب تحت فشار که قابل تزریق به شبکه لوله کشی ساختمان باشد را در اختیار دارید و پمپ مکررا روشن و خاموش می شود.
بررسی و تنظیم فشار باد منبع تحت فشار
برای بررسی میزان فشار داخل منبع انبساط بسته و یا شارژ دوباره آن به یک فشارسنج و یک پمپ هوا یا کمپرسور نیاز دارید. این وسایل در همه آپاراتی ها موجود است. البته اولین کاری که باید انجام دهید این است که اطمینان حاصل کنید فشاری را که در آن نقطه پمپ روشن می شود را می دانید.
مطمئن شوید که درجه (نشان دهنده میزان فشار) در سیستم پمپ آب به درستی کار می کند. شاید لازم باشد با انگشت خود به آرامی به صفحه فشارسنج ضربه بزنید تا خیالتان راحت شود که عقربه آن گیر نکرده باشد. شارژ اولیه هوای منبع تحت فشار باید 2PSI یا حداکثر 10 درصد کمتر از فشاری باشد که در آن نقطه پمپ روشن می گردد (فشار مینیمم یا استارت پمپ).
تشخیص سوراخ شدن تیوب منبع تحت فشار
در حالی که سیستم پمپ آب به خوبی در فشار حداکثری خود است (فشار ماکسیمم)، سراغ شیر هوای بالای منبع انبساط بسته بروید. معمولا روی این شیرهای سوزنی یک درپوش سیاه رنگ قرار دارد. درپوش را بردارید و پین وسط شیر سوزنی را فشار دهید و ببینید چه چیزی از آن خارج می شود. اگر فقط هوا از آن خارج شود به احتمال زیاد تیوپ منبع تحت فشار سالم است. اگر از شیر سوزنی آب خارج شد، تیوپ منبع انبساط بسته سوراخ شده و یا ترکیده است و نیاز است که آن را تعویض نمایید.
اگر از عمر تیوپ چند سال گذشته باشد و دیگر به خوبی روز اول کار نکند البته تعویض آن اورژانسی نیست و می توان تا موقعی که بودجه تعویض تیوپ منبع انبساط بسته تامین شود صبر کنید. هنگامی که تیوپ منبع انبساط بسته سوراخ شود یا بترکد هوای منبع تحت فشار به وسیله آب جذب و حل می شود و در این هنگام پمپ آب به طور مکرر روشن و خاموش می گردد. در این حالت باید سریعا اقدام به تعویض و جایگزینی تیوپ نمایید.
سوالات متداول
منبع تحت فشار یک مخزن بسته با تیوپ/دیافراگم داخلی است که آب را ذخیره و با فشار یکنواخت وارد شبکه می‌کند؛ این کار چرخه روشن/خاموش پمپ را کم، فشار آب را پایدار و استهلاک و مصرف انرژی را کاهش می‌دهد.
منبع تحت فشار کنار پمپ نصب می شود و آبِ تحت فشار برای مصرف تأمین می‌کند؛ اما منبع انبساط روی مدار گرم‌کن (مثلاً بالای آب‌گرم‌کن/بویلر) نصب میشود تا افزایش حجم آب بر اثر گرمایش را جذب کرده و از افزایش خطرناک فشار جلوگیری کند.
ظرفیت به دبی پمپ، نقطه‌های قطع/وصل، تعداد واحد/طبقات و الگوی مصرف بستگی دارد. قاعده عملی: هرچه توان/دبی پمپ و نوسان مصرف بیشتر باشد، مخزن بزرگ‌تر بگیرید تا «دراداون» بیشتر و دفعات استارت پمپ کمتر شود. در انتخاب، به ارتفاع ساختمان، دبی پمپ و حجم منبع به‌صورت همزمان دقت کنید.
فشار باد باید قبل از آب‌گیری و معمولاً اندکی کمتر از فشار «قطعِ وصل‌شدن پمپ» تنظیم شود؛ با گیج معتبر فشار هوا را تنظیم و سلامت دیافراگم را بررسی کنید. مراحل استاندارد: قطع برق پمپ، تخلیه آب، اندازه‌گیری از والو هوا و تنظیم با پمپ باد/نیتروژن.
روشن/خاموش شدن پی‌درپی پمپ، افت محسوس فشار در مصرف‌های کوتاه، رطوبت غیرعادی اطراف تجهیزات و نوسان شدید فشار از علائم پارگی تیوپ/دیافراگم یا افت پرشارژ است و نیاز به عیب‌یابی و سرویس فوری دارد.
منبع تحت فشار «فشارساز» نیست؛ پمپ فشار را می‌سازد و منبع، فشار را پایدار نگه می‌دارد و جلوی استارت‌های مکرر را می‌گیرد. انتظار افزایش جادویی فشار بدون پمپ، باور نادرست است.
هر دو برای تثبیت فشار طراحی شده‌اند، اما مدلهای دیافراگمی (جداره جداکننده ثابت) معمولاً دوام بهتری در برابر خرابی تیوپ و افت پرشارژ دارند و در پروژه‌های پرتکرارِ ساختمانی/صنعتی انتخاب رایج‌تری هستند. با این حال کیفیت ساخت و متریال، تعیین کننده است.