مواد جامد موجود در فاضلاب های خانگی سبب بسته شدن سریع فضای متخلل خاک بدنه چاه فاضلاب میشوند. بمنظور بهبود ویژگی جذب خاک، فاضلاب خانگی به یک سپتیک فاضلاب هدایت میشود تا مواد جامد در ان ته نشین شوند. مخازن سپتیک یک محفظه کاملا آب بند با عملکردهای زیر می باشد:
- جداسازی مواد جامد شناور و ته نشین پذیر
- بهبود شرایط برای رشد باکتری های بی هوازی ضروری که وظیفه تجزیه مواد جامد فاضلاب را بر عهده دارند.
- فراهم کردن محفظهای برای نگهداری لجن (Sludge ) و سریز یا کفاب (Scum) فاضلاب
سیستم سپتیک تصفیه فاضلاب با کاهش سرعت فاضلاب اجازه ته نشین شدن مواد سنگینتر از سیال را میدهد. کفاب، چربی و مواد سبکتر از آب بصورت یکجا در قسمت بالای مخزن شناور میشوند. در یک برش عمودی از مخزنی که بطور صحیح کار می کند می توان سه ناحیه کاملا مجزا را مشاهده کرد: کفاب در قسمت بالا، ناحیه میانی که از آب تمیز و نسبتا عاری از مواد جامد که به ان “فضای تمیز” گفته میشود و یک لایه پایینی حاوی لجن ته نشین شده است.
این محصول به گونه ای طراحی میشوند تا تمام جریان فاضلاب عادی روزانه خانگی و تجاری را در خود جایی دهند. بنابراین باید از ظرفیت کافی برای نگهداری حداقل 2 تا 3 برابر جریان فاضلاب روزانه برخوردار باشند. به همین دلیل طراحی باید بر مبنای بیشینه ظرفیت یک واحد مسکونی انجام بگیرد.
بهتر است تا جایی که امکان دارد از مخزن بزرگتری نسبت به به آن چیزی که طراحی شده استفاده شود. سپتیک بزرگتر ازمزیت جداسازی بیشتر جامدات در لایه های لجن و کفاب و همچنین فضای بیشتری برای ذخیره جامدات برخوردار است.
مخزن های بزرگتر انتقال مواد جامد کمتر به خاک را به همراه دارد که این یعنی افزایش طول عمر جذب کنندگی خاک. منابع بزرگتر همچنین تعداد دفعات تمیز و تخلیه کردن را کمتر میکند و اجازه افزایش ظرفیت واحد مسکونی در آینده را نیز میدهد که این موجب فراهم شدن شرایط مثبت برای درامد در سیستم هزینه – فایده میشود.
سپتیک های فاضلاب دارای بفل یا سه راهی، هم در ورودی و هم خروجی هستند. بفل یا سه راهی باعث نگهداری کفاب (سرریز) شناور میشود و از ایجاد آشفتگی در لجن جامدات ته نشین شده و کفاب در زمان ورود و خروج فاضلاب جلوگیری میکند. در طراحی سپتیک تانک باید دو محفظه آدمرو برروی ورودی و خروجی آن تعبیه شود تا در شرایط ضروری برای تعمیر و همچنین تخلیه راه دسترسی به داخل وجود داشته باشد.
جنس مواد مورد استفاده در ساخت مخازن سپتیک
برای استفاده طولانی مدت از سپتیک سه نوع ماده مورد تایید هستند: بتن، پلی اتیلن و فایبرگلس.
اگرچه این مخزنها از فلز نیز ساخته میشوند که محیط و محتویات خورنده داخل تانک سبب از هم پاشیدگی و تجزیه سریع آن می شود و مدل فلزی بعلت زنگ زدگی و خوردگی به سرعت استحکام خود را از دست میدهد و چیزی که در محل باقی میماند یک حفره زیرزمینی با خطوط زنگ زدگی است که در معرض نشت و فروپاشی قرار دارد. بعبارت ساده تر باید گفت تانکهای فلزی بهیچ عنوان نباید در سیستم های اب و فاضلاب مورد استفاده قرار گیرند.
سپتیک تانک بتنی نیز بسیار سنگین بوده و نیاز به کامیون های خاصی برای حمل و نقل و قرارگیری در محل دارند. در اثر ضربه یا افتادن این نوع مخازن ترک بر میدارند. سپتیک دارای درز و شکاف حتما نشتی دارد و نباید نصب شود.
قالب مدل بتنی باید در یک بار بتن ریزی پر شود. اگر بتن ریزی بصورت مقطعی صورت بگیرد در بخشی که زودتر بتن ریزی صورت گرفته، بتن سفت میشود و در ادامه با بتن جدیدی که ریخته میشود بخوبی متصل نمیشود که اصطلاح “اتصال سرد” برای آن بکار میرود. نواحی با اتصال سرد مستعد نشتی هستند و سپتیک با این شرایط غیرقابل قبول میباشد.
سپتیک تانک پلی اتیلنی و فایبرگلاس بخاطر شباهتهایی که از نظر نوع مواد دارند در اینجا در یک گروه قرار میگیرند و تحت عنوان سپتیک تانک پلاستیکی مورد بررسی قرار میگیرند.
مخازن با جنس پلی اتیلنی بعلت اینکه بصورت پیوسته و یکپارچه تولید میشوند در لایه داخلی هیچ درز و شکافی در محل جوشها باقی نمی ماند لذا عاری از هرگونه نشتی میباشند. علاوه بر این مخزن های با جنس پلی اتیلنی بسیار سبک هستند و این مزیت سبب میشود تا براحتی حمل شوند و در محل نصب به آسانی تنها به کمک یک بیل مکانیکی و یا چند نفر در ترانشه قرار بگیرد. بخاطر همین وزن کم آنها باید برطبق دستورالعمل تولید کننده نصب گردند.
این دستورالعمل بطور خلاصه شامل اصولی از قبیل قرار دادن با دقت سپتیک در کف ترانشه بر روی سطحی صاف که کاملا با شن و یا ماسه متراکم تراز شده است میشود. پر کردن اطراف مخازن به این صورت است که همزمان با خاکریزی اطراف آن و متراکم کردن مواد خاکریز، داخل تانک نیز با آب پر میشود. عدم رعایت دستور العمل سازنده محصول منجر به نصب مخزن بصورت کج، یا بصورت شناور؛ بی ثبات و در نهایت تغییر شکل آن میشود.
دستگاه های سپتیک ساخته شده از پلی اتیلن دوجداره دارای کنگره میباشند که این باعث گرفتن بهتر خاک و درنهایت تقویت ان برای تحمل تنش میشود.
علاوه بر این مدل پلی اتیلنی این مخزن ها بسیار سبک هستند و این مزیت سبب میشود تا براحتی حمل شوند و در محل نصب به آسانی تنها به کمک یک بیل مکانیکی و یا چند نفر در ترانشه قرار بگیرد. بخاطر همین وزن کم باید برطبق دستورالعمل تولید کننده نصب گردند. این دستورالعمل بطور خلاصه شامل اصولی از قبیل قرادادن با دقت تانک در کف ترانشه بر روی سطحی صاف که کاملا با شن و یا ماسه متراکم تراز شده است میشود.
پر کردن خاک اطراف مخازن
پر کردن اطراف مخازن سپتیک فاضلاب به این صورت است که همزمان با خاکریزی اطراف آن و متراکم کردن مواد خاکریز، داخل مخزن نیز با آب پر میشود. عدم رعایت دستور العمل سازنده محصول منجر به نصب بصورت کج، یا بصورت شناور؛ بی ثبات و در نهایت تغییر شکل ان میشود. سپتیک های پلی اتیلنی دوجداره دارای کنگره میباشند که این باعث گرفتن بهتر خاک و درنهایت تقویت آن برای تحمل تنش میشود.